Có cuốn phim Nhật Bản, xem từ khi còn ở bên Pháp, không hiểu sao lại khiến cho mình suy nghĩ hoài. Nhất là ngày nay, mình đã gần 7 bó. Cuốn phim được thực hiện phỏng theo một cuốn sách của Shichiro Fukazawa, viết trước khi mình ra đời. Cuốn sách được làm phim hai lần, mình được xem cuốn phim thứ 2, do đạo diễn Shohei Imamura thực hiện năm 1983, nghe nói đoạt giải điện ảnh Cannes. Kinh

Câu truyện nói về tục lệ của một làng ở Nhật Bản nghèo khi xưa. Do bị thất mùa, nên không có gạo ăn, dân tình ăn cắp gạo hàng xóm,… để có cơm ăn. Trong làng đưa ra tục lệ, ai đến tuổi 70 thì được con cõng lên núi Nara (Narayama), bỏ lại trên đó, chết để khỏi tốn cơm cho con. Hi sinh đời bố mẹ củng cố đời con cháu. Xem như về già, con người trở nên gánh nặng cho gia đình và xã hội. Họ tìm cách đào thải chúng ta.

(Minh họa)

Sang xứ Tiệp, nghe họ kể là chính phủ khuyến khích người dân uống rượu để chết sớm vì một người hưu trí ở Tiệp, tốn tiền chính phủ đâu cả 150 USD/ngày.

Câu chuyện nói về gia đình một ông tên Tappei, goá vợ, có 4 con và bà mẹ 69 tuổi, goá chồng, xem như còn 1 năm nữa là được con cõng lên núi. Bà mẹ vì răng còn tốt nên ăn rất khoẻ, nên tự đập vỡ răng để khỏi ăn nhiều cho chết sớm nhưng bị người con bắt gặp. Cuối cùng, bà ta chuẩn bị lên núi, dạy con cháu các tay nghề của mình như nấu ăn, làm bánh, kiếm vợ cho con trai út,…để ra đi thanh thản.

Rồi ngày ấy đến, người con cõng mẹ trên lưng, đi lên núi. Hai mẹ con nói chuyện, kể lại chuyện xưa, mới khám phá ra ông bố mất tích vì người con đã giết ông ta vì không chăm sóc gia đình, đánh bài, mắc nợ,…
Cuối cùng, bà cho chọn chỗ để người con để bà ta xuống, bà ta ngồi xong, đuổi người con đi về. Ngoài trời tuyết rơi như những giọt nước mắt của trời đất khóc cho tình mẫu tử chia ly.
Mình nhớ cảnh đầu lâu, xương sọ của người đến trước, nằm rãi rác khắp nơi.

Khi người con buồn bả đi xuống núi, thì thấy người con láng giềng cũng cõng cha lên núi, ông bố lo sợ, kêu la, van nài con trai nhưng người con đẩy chiếc ghế cõng ông bố rớt xuống núi. Thê thảm.

Hình ảnh người mẹ ngồi yên lặng trong khi tuyết rơi như những giọt nước mắt mẹ già

Về Việt Nam, gặp bạn học cũ, họ kể nghỉ hưu, ở nhà trông cháu ngoại, tạo điều kiện cho con xây dựng cuộc sống. Có người đang đi làm nhưng có cháu ngoại thì nghỉ làm, mê cháu ngoại ở nhà, chăm cháu. Cho thấy khi về già, chỗ đứng của chúng ta trong xã hội, gia đình sẽ khác khi còn đi làm. Chỉ làm ô sin, chăm sóc cháu. Đến khi chân tay yếu đuối thì được con chở vào viện dưỡng lão, đợi ngày về thiên quốc.

Bà mẹ trong phim, tuy lớn tuổi cả nhưng vẫn là pho sách với những kinh nghiệm sống, cách nấu ăn,… tại sao lại phải đem bà ta lên núi, để cho chết trong tuyết lạnh??

Sách được dịch ra Pháp ngữ

Cảm động nhất là ở cuối phim khi người con cõng mẹ lên núi. Người con trai xúc động vì nghĩ chuyến đi cuối cùng với mẹ. Khi ông ta đi xuống núi, trời tuyết rơi như những giọt nước mắt của người mẹ nhìn theo, tiễn biệt người con trai.

Ở Hoa Kỳ, nghe kể, có nhiều người con khóc, khi chở bố mẹ vào nhà dưỡng lão vì không có thời gian chăm sóc bố mẹ. Khi chúng ta không tự chăm sóc cho mình, có nên vào viện dưỡng lão hay ở nhà để vợ con chăm sóc?

Mình có người thân, hai vợ chồng, sống riêng, người vợ trả bộ nhớ về con số không nên ông chồng trên 80 tuổi, chăm sóc vợ trong tuổi già. Lâu lâu mình ghé thăm, thấy thương. Nghĩ đến ngày nào mình cũng lâm vào cảnh này thấy Chán Mớ Đời.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn