Tweet
Món gỏi đu đủ xanh khô bò đưa chúng ta trở về những không gian trước cổng trường. Ở đó có một ông già người Hoa với thùng gỏi đu đủ xanh khô bò sau porte-bagage và tiếng nhấp chiếc kéo lớn kêu "xấp xấp" trên tay ông. 
Gỏi đu đủ với khô bò, nhìn phát thèm!
Sài Gòn một số loại hàng rong có một thứ tiếng rao mà không cần đến ngôn ngữ. Gỏi đu đủ xanh khô bò là tiếng nhấp kéo. Cà rem là tiếng chuông rung nhanh, khác với tiếng chuông gỏ chậm của các ông thầy bói dạo…
Bí quyết của một dĩa gỏi khô bò ngon là những cọng đu đủ vừa giòn theo bề ngang, vừa dai theo chiều dài và cái nước sốt pha chế theo bí quyết riêng của từng xe gỏi. Ngon cũng nhưng còn phải rẻ nữa mới hấp dẫn được đám học trò. Nhiều đứa còn nhỏ đã ăn cay có cỡ, lại càng khoái món này, có lẽ vì ớt là một thứ kích thích tính hiếu động cho bọn nhỏ. Thật vậy, ớt được phương Tây xếp vào hàng món ăn kích thích (aphrodisiac food) tùy theo cơ địa của từng người.
Còn những miếng khô bò là thứ "đồ lòng bỏ đi" của con bò: lá mía, phổi, được "son phấn" rất kỹ lưỡng bởi người bán bằng các thứ gia vị cũng rẻ tiền như đường tán đen. Có khi không có bò thì dùng lá mía heo để thế vào. Cho nên dĩa gỏi bằng nhôm ngày ấy mới có giá rẻ. Mà lại ngon ác nữa!
Bây giờ những ông bán gỏi người Hoa đã biệt tăm như những ông đồ già ngồi viết chữ bên đường những ngày cận Tết. Nhưng khác với chữ "ế", món gỏi đu đủ xanh khô bò vẫn còn sống dài dài, góp phần tạo ra một thứ văn hoá ẩm thực khó quên. Ẩm thực đường phố là thứ văn hoá Sài Gòn chịu lắm cảnh phong ba, tuy chìm nổi nhưng vẫn sống nhăn vì luật cung cầu. Bây giờ có người còn nghiệm ra không biết gọi nó là quà vặt, hay là một suất ăn trưa hay "mồi" để bắt đầu cuộc nhậu nữa.
Nhìn chai tương ớt mà.. quá thèm!!
Đu đủ xanh làm gỏi là món khoái khẩu của nhiều dân tộc từ Thái Lan, Lào, Campuchia đến Việt Nam. Nhưng trái đu đủ theo sự du nhập được gọi tên là "Columbian Exchange", sự trao đổi các thứ bản địa giữa châu Mỹ và châu Âu sau chuyến du hành của ông Christopher Columbus, vào Xiêm (Thái Lan ngày nay) qua ngả eo biển Malacca. Món gỏi này có lẽ phát sinh từ người dân tộc Lào và người Hoa định cư ở vùng đồng bằng sông Chao Phraya, miền Trung Thái Lan. Nhưng lúc ban đầu do gốc của dân tộc Lào vốn không đặt nặng vị cay, nên không có cay như món som tam của Thái. Cay từ ớt cũng là loại gia vị gốc Mỹ du nhập sớm vào Bangkok.
Nhưng gỏi đu đủ xanh khô bò có lẽ là sáng chế của người Hoa định cư ở Chợ Lớn, khi loại trái cây này du nhập qua ngả giao thương đường thuỷ dưới Chợ Lớn, cũng như trường hợp của trái sầu riêng. Phải đợi đến khi cây được trồng nhiều có trái sum suê, giá rẻ, món ăn mới sẽ được ra đời, dụ khị những cái lưỡi đi học thời của chúng tôi chỉ có năm cắc đến một đồng bạc để ăn vặt.
Cách đây chưa lâu, một ông bạn bên Mỹ về, chiều muộn uống bia trong một cái quán sang chảnh ở bên hông Nhà hát thành phố, chợt than: "Tự nhiên sao thèm gỏi khô bò quá chừng!". Tôi nói với nó, muốn ăn gỏi đu đủ khô bò, phải ngồi ở mấy cái quán cóc vỉa hè bên bờ kè Nhiêu Lộc. Khi đó gặp những xe gỏi đi qua mới kêu vài dĩa, diệt cái nỗi thèm món ăn "thị hồn" của đường phố Sài Gòn này. Nhưng nếu người ta đặt tên nó là gỏi xấp xấp như cách người Thái gọi tên som tam (som là chua, tam là tiếng chày giã, tên ấy bây giờ chỉ còn là vỏ ngữ âm). Vì nó không còn tiếng nhấp kéo để rao hàng như ngày xưa nữa. Vì vậy mà thấy bớt ngon rồi…
Đúng là thịt bò Mỹ mềm thật là mềm. Tẩm ướp y chang gu Việt, khác với loại khô bò phổ biến của Mỹ. Miếng thịt lại không quá khô như các loại khô thường làm ở Việt Nam. Có điều đáng chán là hơi ngọt quá. Tình cờ một chiếc xe gỏi khô bò đổ bên gốc cây bàng. Tôi gọi hai suất gỏi không lấy khô bò. Rồi nhờ người bán gỏi trộn đu đủ xanh với khô bò Mỹ. Một món gỏi đu đủ xanh khô bò quốc tế cho một vị hương xa xưa. Cái ngọt đã biến mất. Gỏi ngon thiệt. Cái ngon làm nhớ thằng bạn Việt kiều thèm gỏi đu đủ khô bò. Thôi thì chụp một tấm ảnh gởi cho nó. Thằng bạn nhắn lại: "2018 về tao sẽ ăn. Và kiếm món phá lấu nữa nha mày!".
Theo lời kể Ngữ Yên
Sài Gòn một số loại hàng rong có một thứ tiếng rao mà không cần đến ngôn ngữ. Gỏi đu đủ xanh khô bò là tiếng nhấp kéo. Cà rem là tiếng chuông rung nhanh, khác với tiếng chuông gỏ chậm của các ông thầy bói dạo…
Bí quyết của một dĩa gỏi khô bò ngon là những cọng đu đủ vừa giòn theo bề ngang, vừa dai theo chiều dài và cái nước sốt pha chế theo bí quyết riêng của từng xe gỏi. Ngon cũng nhưng còn phải rẻ nữa mới hấp dẫn được đám học trò. Nhiều đứa còn nhỏ đã ăn cay có cỡ, lại càng khoái món này, có lẽ vì ớt là một thứ kích thích tính hiếu động cho bọn nhỏ. Thật vậy, ớt được phương Tây xếp vào hàng món ăn kích thích (aphrodisiac food) tùy theo cơ địa của từng người.
Còn những miếng khô bò là thứ "đồ lòng bỏ đi" của con bò: lá mía, phổi, được "son phấn" rất kỹ lưỡng bởi người bán bằng các thứ gia vị cũng rẻ tiền như đường tán đen. Có khi không có bò thì dùng lá mía heo để thế vào. Cho nên dĩa gỏi bằng nhôm ngày ấy mới có giá rẻ. Mà lại ngon ác nữa!
Bây giờ những ông bán gỏi người Hoa đã biệt tăm như những ông đồ già ngồi viết chữ bên đường những ngày cận Tết. Nhưng khác với chữ "ế", món gỏi đu đủ xanh khô bò vẫn còn sống dài dài, góp phần tạo ra một thứ văn hoá ẩm thực khó quên. Ẩm thực đường phố là thứ văn hoá Sài Gòn chịu lắm cảnh phong ba, tuy chìm nổi nhưng vẫn sống nhăn vì luật cung cầu. Bây giờ có người còn nghiệm ra không biết gọi nó là quà vặt, hay là một suất ăn trưa hay "mồi" để bắt đầu cuộc nhậu nữa.
Đu đủ xanh làm gỏi là món khoái khẩu của nhiều dân tộc từ Thái Lan, Lào, Campuchia đến Việt Nam. Nhưng trái đu đủ theo sự du nhập được gọi tên là "Columbian Exchange", sự trao đổi các thứ bản địa giữa châu Mỹ và châu Âu sau chuyến du hành của ông Christopher Columbus, vào Xiêm (Thái Lan ngày nay) qua ngả eo biển Malacca. Món gỏi này có lẽ phát sinh từ người dân tộc Lào và người Hoa định cư ở vùng đồng bằng sông Chao Phraya, miền Trung Thái Lan. Nhưng lúc ban đầu do gốc của dân tộc Lào vốn không đặt nặng vị cay, nên không có cay như món som tam của Thái. Cay từ ớt cũng là loại gia vị gốc Mỹ du nhập sớm vào Bangkok.
Nhưng gỏi đu đủ xanh khô bò có lẽ là sáng chế của người Hoa định cư ở Chợ Lớn, khi loại trái cây này du nhập qua ngả giao thương đường thuỷ dưới Chợ Lớn, cũng như trường hợp của trái sầu riêng. Phải đợi đến khi cây được trồng nhiều có trái sum suê, giá rẻ, món ăn mới sẽ được ra đời, dụ khị những cái lưỡi đi học thời của chúng tôi chỉ có năm cắc đến một đồng bạc để ăn vặt.
Cách đây chưa lâu, một ông bạn bên Mỹ về, chiều muộn uống bia trong một cái quán sang chảnh ở bên hông Nhà hát thành phố, chợt than: "Tự nhiên sao thèm gỏi khô bò quá chừng!". Tôi nói với nó, muốn ăn gỏi đu đủ khô bò, phải ngồi ở mấy cái quán cóc vỉa hè bên bờ kè Nhiêu Lộc. Khi đó gặp những xe gỏi đi qua mới kêu vài dĩa, diệt cái nỗi thèm món ăn "thị hồn" của đường phố Sài Gòn này. Nhưng nếu người ta đặt tên nó là gỏi xấp xấp như cách người Thái gọi tên som tam (som là chua, tam là tiếng chày giã, tên ấy bây giờ chỉ còn là vỏ ngữ âm). Vì nó không còn tiếng nhấp kéo để rao hàng như ngày xưa nữa. Vì vậy mà thấy bớt ngon rồi…
Gỏi đu đủ Việt khô bò Mỹ.
Chủ nhật hôm 10/12, tình cờ một ông bạn khi đến quán bia Hai Cây Bàng bên quận 4 đã mang theo gói khô bò của người quen mua từ Mỹ về để dành ăn Tết. Ông bạn này khoe: "Khô bò này ngon lắm. Gu Việt, nồng mùi sả và cay dữ".Đúng là thịt bò Mỹ mềm thật là mềm. Tẩm ướp y chang gu Việt, khác với loại khô bò phổ biến của Mỹ. Miếng thịt lại không quá khô như các loại khô thường làm ở Việt Nam. Có điều đáng chán là hơi ngọt quá. Tình cờ một chiếc xe gỏi khô bò đổ bên gốc cây bàng. Tôi gọi hai suất gỏi không lấy khô bò. Rồi nhờ người bán gỏi trộn đu đủ xanh với khô bò Mỹ. Một món gỏi đu đủ xanh khô bò quốc tế cho một vị hương xa xưa. Cái ngọt đã biến mất. Gỏi ngon thiệt. Cái ngon làm nhớ thằng bạn Việt kiều thèm gỏi đu đủ khô bò. Thôi thì chụp một tấm ảnh gởi cho nó. Thằng bạn nhắn lại: "2018 về tao sẽ ăn. Và kiếm món phá lấu nữa nha mày!".
Theo lời kể Ngữ Yên
Attached Files