Các quan chức Mỹ đã nghỉ hưu đã gặp Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn hôm thứ Hai và ca ngợi tiến trình dân chủ của hòn đảo đã tạo ra một tổng thống đắc cử và cơ quan lập pháp mới vào cuối tuần qua bất chấp tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với Đài Loan.

Cựu cố vấn an ninh quốc gia Stephen Hadley cho biết: “Nền dân chủ của Đài Loan đã nêu gương sáng cho thế giới, một câu chuyện thành công về dân chủ dựa trên sự minh bạch, pháp quyền và tôn trọng nhân quyền và tự do”.

Ông nói: Cam kết của Mỹ với Đài Loan là “vững chắc”.

Đài Loan hôm thứ Bảy đã bầu Phó Tổng thống đương nhiệm Lai Ching-te làm người đứng đầu chính phủ mới, một hành động có thể khiến Trung Quốc duy trì các mối đe dọa quân sự, ngoại giao và kinh tế đối với hòn đảo này.

Tham gia cùng Hadley còn có cựu Thứ trưởng Ngoại giao James B. Steinberg, người khẳng định lưỡng đảng ủng hộ Đài Loan “dựa trên mối quan hệ không chính thức nhưng nồng ấm của chúng tôi, sự kiên quyết của chúng tôi về các biện pháp hòa bình để giải quyết các vấn đề xuyên eo biển Đài Loan, tầm quan trọng của đối thoại và tránh những nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng.”

Phái đoàn của họ sau đó đã gặp ông Lai Ching-te và Phó Tổng thống đắc cử Bi-khim Hsiao, cựu đại sứ thực tế của Đài Loan tại Hoa Kỳ.

Lai nói: “Dân chủ và tự do là tài sản quý giá nhất của người dân Đài Loan. Đó cũng là giá trị cốt lõi của Đài Loan và Hoa Kỳ, đồng thời là nền tảng của mối quan hệ đối tác lâu dài giữa Đài Loan và Hoa Kỳ.”

“Mặc dù Trung Quốc tiếp tục xâm phạm Đài Loan bằng các hoạt động quân sự và vùng xám khác, Đài Loan vẫn có thể bình tĩnh đối phó và hợp tác với Hoa Kỳ và các đối tác quốc tế khác có cùng triết lý để duy trì hiện trạng ổn định ở khu vực eo biển Đài Loan”, Lai nói. Các hoạt động vùng xám đề cập đến việc áp dụng áp lực quân sự và kinh tế xã hội mà không gây ra xung đột vũ trang hoàn toàn.

Bà Thái nói rằng “nhu cầu tiếp tục tiến bộ và tiến về phía trước của Đài Loan vẫn không thay đổi”.

Bà nói: “Chúng tôi hy vọng rằng mối quan hệ Đài Loan-Mỹ tiếp tục phát triển và đóng vai trò là động lực chính cho sự thịnh vượng và phát triển của khu vực và toàn cầu”.

Mặc dù đã cắt đứt quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan vào năm 1979, Mỹ vẫn là đồng minh ngoại giao chính của hòn đảo này và là nguồn cung cấp khí tài quân sự và tình báo.

Các cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội của Đài Loan luôn là nguồn gốc của sự tranh chấp giữa hai bên eo biển Đài Loan bị chia cắt trong cuộc nội chiến năm 1949, làm tăng thêm sự khác biệt giữa tiến trình dân chủ tự do của Đài Loan và sự cai trị độc tài nghiêm ngặt của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Sự chia rẽ đó là điểm nóng lớn trong quan hệ Mỹ-Trung, có nguy cơ dẫn đến một cuộc chiến thực sự trong tương lai, được nhấn mạnh bởi yêu sách của Trung Quốc đối với gần như toàn bộ Biển Đông và sự cạnh tranh thị trường cũng như ảnh hưởng ngoại giao ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Chiến thắng của ôngLai là một trở ngại cho những nỗ lực của Trung Quốc nhằm đưa Đài Loan về dưới sự kiểm soát của mình. Đảng Dân Tiến của ông ủng hộ việc duy trì hiện trạng độc lập trên thực tế, theo đó 23 triệu người trên đảo mang hộ chiếu Đài Loan, duy trì chính phủ và quốc phòng riêng cũng như phát hành tiền tệ của riêng họ, nhưng bị Liên Hợp Quốc từ chối công nhận vì tôn trọng Trung Quốc.

Trung Quốc đã từ chối thừa nhận kết quả của cuộc bầu cử, khiến cơ quan lập pháp bị chia rẽ chặt chẽ giữa DPP và những người theo chủ nghĩa Quốc dân đảng, còn được gọi là Quốc dân đảng hoặc Quốc dân đảng. Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết trong một tuyên bố về cuộc bầu cử rằng “vấn đề Đài Loan là vấn đề nội bộ của Trung Quốc” và “sự thật cơ bản rằng … Đài Loan là một phần của Trung Quốc sẽ không thay đổi”.

Đài Loan cho biết quan điểm của Bắc Kinh “hoàn toàn không phù hợp với hiểu biết quốc tế và tình hình xuyên eo biển hiện nay. Nó đi ngược lại sự mong đợi của cộng đồng dân chủ toàn cầu và đi ngược lại ý chí của người dân Đài Loan trong việc duy trì các giá trị dân chủ. Những lời sáo rỗng như vậy không đáng để bác bỏ.”

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken chúc mừng chiến thắng của Lai, khiến Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng thông điệp đó “gửi một tín hiệu sai lầm nghiêm trọng đến các lực lượng ly khai ‘Đài Loan độc lập'” và đi ngược lại cam kết của Hoa Kỳ là chỉ duy trì quan hệ không chính thức với Đài Loan.

Chiến thắng của ông Lai Ching-te có nghĩa là Đảng Tiến bộ Dân chủ sẽ giữ chức tổng thống nhiệm kỳ thứ ba kéo dài bốn năm, sau tám năm dưới thời bà Thái. Ông Lai đã giành chiến thắng trong cuộc đua ba bên cho chức tổng thống với 40% phiếu bầu, ít hơn tỷ lệ đa số rõ ràng mà Tsai giành được vào năm 2020. Ông sẽ nhậm chức vào tháng 5.

Việt Linh
(Theo Asia Times)