Nghiên cứu của công ty tư vấn năng lượng châu Âu Rystad cho thấy Tây Âu đã thoát khỏi hoàn toàn việc nhập khẩu dầu trực tiếp của Nga nhằm giáng một đòn mạnh vào Vladimir Putin .

Các nhà phân tích nhận thấy rằng Vương quốc Anh và phần lớn châu Âu đã đảo ngược tình trạng phụ thuộc vào dầu khí của Nga kéo dài nhiều năm trước cuộc xung đột Ukraine, thay vào đó chuyển sang các nhà cung cấp khác như Mỹ và Canada.

Jorge Leon, phó chủ tịch cấp cao phụ trách thị trường dầu mỏ của Rystad, cho biết: “Tôi nghĩ mọi người đã đánh giá thấp mức độ linh hoạt của hệ thống năng lượng.

“Ngay trước chiến tranh, chỉ ý tưởng về việc chúng ta sẽ ngừng mua dầu và khí đốt trực tiếp từ Nga đã là điên rồ. Nhưng nó phần lớn đã xảy ra.”

Theo Eurostat, năm 2020, nhập khẩu từ Nga chiếm 39% lượng khí đốt được sử dụng ở Liên minh châu Âu, 23% nhập khẩu dầu và 46% nhập khẩu than.

Vương quốc Anh phụ thuộc vào Nga khoảng 30% dầu diesel, 27% than và tới 10% khí đốt - một phần được vận chuyển bằng tàu dưới dạng khí tự nhiên lỏng (LNG) và một phần qua đường ống xuyên châu Âu.

Theo số liệu chính thức, con số này hiện đã giảm xuống gần như bằng không.

Người ta cho rằng lượng nhiên liệu hóa thạch của Nga vẫn được vận chuyển qua các nhà máy lọc dầu ở các nước khác, mặc dù ông Leon - người sẽ phát biểu tại Tuần lễ Năng lượng Quốc tế ở London trong tuần này - cho biết tổng lượng nhiên liệu vẫn đang giảm dần.

Ông Leon cho biết chìa khóa để phá vỡ sự thống trị của Nga là sự gia tăng nguồn cung từ các nguồn khác cũng nằm ngoài Opec, tập đoàn chủ yếu gồm các nước Trung Đông nhằm kiểm soát nguồn cung và giá cả.

Ông nói: “Nguồn cung ngoài OPEC thường không tăng nhiều như vậy nhưng năm 2023 là một năm lớn”.

“Các ngôi sao đã thẳng hàng và bạn có các dự án mới đến từ Brazil, Argentina, Canada, Na Uy, v.v. Vì vậy, điều đó đã cứu chúng tôi theo một nghĩa nào đó.

“Và sau đó bạn nhìn vào Hoa Kỳ, tốc độ tăng trưởng vẫn tiếp tục rất, rất mạnh mẽ cho đến năm 2023.”

Suy thoái kinh tế xảy ra ở Anh và châu Âu kể từ năm 2022 cũng đóng một vai trò nào đó, làm giảm nhu cầu năng lượng tổng thể.

Ông Leon cho biết: “Nhu cầu ở OECD [nhóm các nước phát triển giàu có] thực sự đã giảm vào năm ngoái và có thể là vào năm 2024. Vì vậy, theo một nghĩa nào đó, chúng tôi khá may mắn khi tốc độ tăng trưởng kinh tế của chúng tôi vào năm 2023 thấp hơn”.

Tuy nhiên, việc cắt nguồn cung cấp của Nga đã chứng tỏ là một nhiệm vụ chậm chạp. Ông Leon cảnh báo rằng một số sự sụt giảm rõ ràng trong thương mại với Nga có thể là ảo tưởng - bởi vì Điện Kremlin đang bán nhiều dầu thô hơn cho các nước như Ấn Độ.

Ở đó, nó có thể được chế biến thành các sản phẩm như dầu diesel để bán sang Anh và Châu Âu.

Ông nói: “Dầu ban đầu được vận chuyển từ Nga sang châu Âu giờ sẽ đến Trung Quốc và Ấn Độ, từ đó các nhà cung cấp sẽ vận chuyển đến châu Âu”.

Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch, nơi theo dõi xuất khẩu năng lượng của Nga theo giá trị và điểm đến, ước tính rằng Nga đã kiếm được 605 tỷ euro (517 tỷ bảng Anh) từ xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch kể từ tháng 2 năm 2022 khi nước này xâm chiếm Ukraine. Khoảng 188 tỷ euro trong số tiền đó đến trực tiếp từ các nước EU.

Ashley Kelty, giám đốc nghiên cứu dầu khí tại ngân hàng đầu tư Panmure Gordon, cho biết Anh đã tạm dừng nhập khẩu dầu trực tiếp từ Nga nhưng thực tế phức tạp hơn.

Ông nói: “Vương quốc Anh phụ thuộc vào Nga về nhiên liệu diesel – 30% đến từ Nga trước các lệnh trừng phạt. Điều này đã được thay thế bằng động cơ diesel của Nga được tinh chế ở Ấn Độ và Trung Quốc, và do đó bị các lệnh trừng phạt từ bên ngoài.

“EU rất phụ thuộc vào khí đốt của Nga – khoảng 40% tổng lượng khí đốt được sử dụng đến từ Nga. Điều này đã được thay thế bằng LNG của Mỹ và nhu cầu bị phá hủy trong hai mùa đông ôn hòa và sự sụp đổ của nhu cầu công nghiệp ở Đức.

“Vì vậy, sự phụ thuộc vào Nga phần lớn đã bị phá vỡ nhưng họ vẫn vẫn quan trọng đối với nguồn cung toàn cầu, vì Trung Quốc và Ấn Độ hiện mua phần lớn sản phẩm của họ – mặc dù với mức chiết khấu lớn. Nếu họ buộc phải loại trừ Nga thì sẽ xảy ra một cuộc khủng hoảng năng lượng khác với sự thiếu hụt lớn về nguồn cung cấp dầu thô và LNG”.