Tweet
Thế hệ iGen nay đang đứng trên bờ vực của một cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ qua.
David Clark, một bác sĩ về tâm lý học ở thành phố Fredericton, Canada, bắt đầu ngày làm việc mới bằng cách ngồi xuống và lắng nghe bệnh nhân của mình tâm sự, công việc mà ông đã làm trong suốt hơn một phần tư thập kỷ:
"Hôm qua, cháu đi uống cà phê với các bạn cùng lớp. Trong lúc nói chuyện thì có một người bạn đã nhếch mép lên cười mỉm. Kể từ đó đến giờ, cháu không thể ngừng suy nghĩ về nụ cười đầy ẩn ý của bạn ấy.
Liệu có phải cháu đã nói ra điều gì thật ngớ ngẩn hay không? Hay là bạn ấy nghĩ rằng, những điều cháu nói ra là vô nghĩa? Cháu không thể ngừng suy nghĩ và phân tích từng biểu hiện trên khuôn mặt bạn ấy, giọng điệu sau đó của bạn ấy để tìm ra câu trả lời.
Cháu sợ rằng mình đã nói gì đó khiến cho bạn phật lòng và sau này sẽ không còn chơi với cháu nữa. Suốt cả đêm qua, cháu trằn trọc mãi và không ngủ được. Bây giờ cháu thấy rất mệt mỏi nhưng vẫn không thể nào giải thoát khỏi những suy nghĩ này".
(Ảnh minh họa)
Đó là lời tự sự của một sinh viên 21 tuổi, tìm đến phòng khám của bác sĩ Clark, đồng thời ông cũng là một giáo sư về tâm lý học tại Đại học New Brunswick, để xin lời khuyên về chứng "rối loạn lo âu". Vì không thể tiết lộ danh tính thật của bệnh nhân, ông Clark gọi cô ấy là Jessica:
"Jess đang tự mắc kẹt với những suy nghĩ của chính mình. Cô ấy lúc nào cũng tự thẩm vấn bản thân mình bằng hàng loạt câu hỏi và suy nghĩ tự phát. Những suy nghĩ này không thể chủ động dừng lại và chỉ dừng lại khi sự tập trung cũng như năng lượng của cô ấy đã bị vắt kiệt".
Trên thực tế, cô Jess đang mắc phải một tình trạng về tâm lý mà giáo sư Clark gọi là "Overthinking" hay "suy nghĩ quá mức": "Các bác sĩ khác có thể nói đó là triệu chứng của rối loạn lo âu hoặc suy nghĩ ám ảnh cưỡng chế. Nhưng tôi nghĩ bản thân 'Overthinking' có thể là một vấn đề tâm lý riêng biệt. Rất ít người có thể nhận ra tác động tiêu cực gây ra đối với sức khỏe, cảm xúc và hạnh phúc tổng quát của chúng ta".
"Overthinking" thực chất là gì?
René Descartes, một triết gia nổi tiếng người Pháp từng nói: "Tôi suy nghĩ, nên tôi đang tồn tại". Suy nghĩ đề cập đến các quá trình nhận thức có ý thức xảy ra trong não bộ của con người, độc lập với những kích thích đến từ giác quan.
Các quá trình ghi nhớ, lý luận và tưởng tượng đều có bản chất là suy nghĩ. Một nghiên cứu của Đại học Queen tại Canada cho biết, một người trung bình tạo ra khoảng 6,200 suy nghĩ mỗi ngày.
Các suy nghĩ này sẽ điều khiển các hành vi con người, khiến cho chúng ta làm việc, nghiên cứu, hình thành ra các kiến thức hiểu biết và tạo ra của cải. Có những suy nghĩ có tính cách đột phá có thể trở thành bản phác họa cho nhiều lý thuyết, ý tưởng và phát minh mới lạ, giúp cho con người cải tạo thiên nhiên và làm chủ được cuộc sống của mình.
Cũng không phải quá đáng khi nói rằng, trong suốt chiều dài lịch sử, chính quá trình suy nghĩ của con người đã giúp cho chúng ta được tồn tại, tiến triển và xây dựng lên một nền văn minh rực rỡ như ngày nay.
Nhưng đó là những suy nghĩ hữu ích. Còn vấn đề "Overthinking" lại là một vấn đề nan giải khác.
Bức tượng nổi tiếng "The Thinker" của điêu khắc gia người Pháp Auguste Rodin, là biểu tượng cho cách suy nghĩ của nhân loại.
"Overthinking", hay dạng "suy nghĩ quá mức" là quá trình phát sinh ra một số lượng suy nghĩ quá mức, không cần thiết và không có ích lợi nào. Những suy nghĩ trong Overthinking thường là những dạng suy nghĩ lan man, không đi đến kết luận thực tế nào, do đó mà chúng cứ lặp đi lặp lại và gây cản trở những hoạt động về tinh thần cũng như về thể chất khác.
Khảo sát cho thấy các dạng suy nghĩ Overthinking phổ biến nhất là:
- Tự chất vấn về những suy nghĩ của bản thân
- Tự suy đoán hoặc suy diễn hành động hoặc suy nghĩ của người khác
- Nghĩ về những thứ ngoài tầm mức kiểm soát hoặc bị dằn vặt về những chuyện quá khứ không thay đổi được
- Lo lắng quá mức cho tương lai
- Thường tưởng tượng ra những kịch bản xấu nhất cho một việc nào đó
- Cầu toàn, nghĩ đi nghĩ lại nhiều lần trước khi thực hiện một việc, và còn tiếp tục suy nghĩ ngay cả khi đã làm xong việc đó
- Không thể chủ động cho dừng những suy nghĩ của mình lại
Một thế hệ trẻ "Overthinking"
Hầu hết mọi người chúng ta, vào một lúc nào đó cũng sẽ thấy mình bị rơi vào tình trạng suy nghĩ quá mức. Nhưng theo các chuyên gia về tâm lý học, có những đối tượng dễ bị Overthinking và thường xuyên bị "ngập lụt" trong những suy nghĩ tiêu cực nhiều hơn người khác.
Chẳng hạn như cuộc nghiên cứu đã chỉ ra, giới phụ nữ thường bị ảnh hưởng bởi vấn đề "overthinking" nhiều hơn nam giới. Những người có tính cách loại A, có tham vọng, đầu óc cạnh tranh cao và khao khát thành công cũng dễ bị overthinking hơn người có tính cách loại B, được mô tả là người thoải mái, kiên nhẫn và thường nhìn đời bằng con mắt lạc quan.
Những người có suy nghĩ sâu sắc, người cầu toàn, hay lo lắng hoặc nhạy cảm về mặt cảm xúc nằm trong nhóm đối tượng sẽ bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi overthinking. Ngoài ra, người có sức khỏe yếu, đang mắc bệnh kinh niên, mãn tính hoặc bệnh hiểm nghèo cũng thường hay suy nghĩ quá mức.
Đối với các căn bệnh tâm lý như trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, hội chứng OCD… thì Overthinking thậm chí là một triệu chứng chắc chắn sẽ đi kèm của họ.
(Ảnh minh họa)
Với một người bình thường, tình trạng bị căng thẳng do học hành, công việc, gia đình hoặc các mối giao tiếp xã hội cũng làm gia tăng tỷ lệ bị mắc kẹt trong những suy nghĩ lan man. Thực tế đáng lo ngại hiện nay là giới trẻ có xu hướng dính mắc Overthinking cao hơn người trung niên và người lớn tuổi, do những áp lực mà thế hệ này đang phải đối mặt hàng ngày.
Một sự khảo sát của chuyên gia về xã hội học người Mỹ bà Susan Nolen Hoeksema cho thấy, có đến 73% những người trẻ từ 25-35 tuổi gặp phải vấn đề với việc suy nghĩ quá mức này. Con số ở người trung niên trong độ tuổi 45-55 chỉ là 52%. Trong khi đó, chỉ có 20% người trên 60 tuổi có thể bị Overthinking.
Nguyên nhân có thể đến từ sự kỳ vọng quá đáng đặt lên vai của giới trẻ. "Trong suốt 50 năm qua, người ta luôn kỳ vọng rằng khi một thế hệ trẻ mới ra đời, họ sẽ làm tốt hơn thế hệ đi trước. Nhưng Millennials là thế hệ đầu tiên không đáp ứng được kỳ vọng đó", giáo sư Lisa Strohschein, một chuyên gia về xã hội học khác đến từ Đại học ở Alberta, Canada, cho biết.
"Thế hệ Millennials đã trải qua cuộc Đại suy thoái hồi năm 2008, cuối cùng có nhiều người trong số họ đã chọn sai hướng đi và đang phải làm những công việc không đi đến đâu, và điều đó vẫn còn tiếp diễn cho đến ngày nay".
Hậu quả là thế hệ này đang làm trì hoãn nhiều cột mốc quan trọng của tuổi trưởng thành mà các thế hệ trước coi là lẽ đương nhiên. Họ không thành đạt được sớm, kết hôn muộn hoặc thậm chí không có mối giao tiếp tình cảm sâu đậm nào.
Rất nhiều áp lực đặt lên người trẻ khiến cho họ phải suy nghĩ quá nhiều.
Đối với GenZ, mọi chuyện thậm chí còn tồi tệ hơn như thế. Một chương trình đánh giá sức khỏe ở học đường của Canada cho thấy có đến 65% các học sinh bậc trung học đã trải nghiệm qua "sự lo lắng quá mức" dẫn đến việc suy nghĩ quá mức. 13% trong số này thậm chí đã từng nghĩ đến chuyện tự tử.
Jean Twenge, một giáo sư về tâm lý học tại Đại học ở San Diego, California, cho biết, Gen Z là thế hệ lớn lên với điện thoại di động. Sự bùng nổ của thiết bị này đã làm thay đổi hoàn toàn bản chất các mối tương tác xã hội giữa người với người, từ đó tạo ra ảnh hưởng lớn đến thế hệ Gen Z một cách mãnh liệt.
"iGen (thuật ngữ mà ông Twenge dùng để thay thế cho Gen Z) đang đứng trên bờ vực của một cuộc khủng hoảng về sức khỏe tâm thần tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ qua. Thanh thiếu niên iGen có nhiều thời gian giải trí hơn thanh thiếu niên Gen X. Họ đã làm gì trong suốt thời gian đó? Họ chơi điện thoại, chơi game ở trong phòng, một mình và thường xuyên suy nghĩ để cảm thấy bị đau khổ dằn vặt".
Tác hại của việc suy nghĩ quá mức
Bản chất của việc suy nghĩ quá mức không phải, hay chính xác là chưa được xem như là một triệu chứng bệnh lý về tâm thần. Tuy nhiên, các chuyên gia về tâm lý học như Giáo sư David Clark cảnh cáo cho đó là một vấn đề có thể làm trầm trọng hơn hoặc gây ra các bệnh tâm lý khác như trầm cảm, rối loạn lo âu, ám ảnh cưỡng chế…
Bệnh nhân của ông, cô Jessica thường xuyên cho biết về tình trạng cô bị mất ngủ. Lý do rất đơn giản, cô ấy không thể bắt não bộ của mình ngừng suy nghĩ.
"Liên tục suy nghĩ vào ban đêm có thể khiến cho bạn bị kiệt sức. Nhưng trong khi cơ thể đã mệt mỏi, tâm trí bạn vẫn lang thang và nhảy nhót khiến cho bạn không thể ngủ được. Thiếu ngủ sau đó sẽ gây ra hàng loạt vấn đề như mệt mỏi, không có tâm trạng làm việc, căng thẳng… Sau đó lại khiến cho bạn phải suy nghĩ nhiều hơn", giáo sư Clark cho biết.
Hậu quả tiếp theo của việc suy nghĩ quá mức là thứ mà giáo sư Clark gọi là tình trạng "óc não bị tê liệt". Cô Jessica thường bị phân vân giữa rất nhiều sự lựa chọn. Cô ấy hay tưởng tượng ra vô số kịch bản, hàng triệu hậu quả có thể xảy ra từ một hành vi mà cô có ý nghĩ là mình có thể sẽ làm sai.
Chẳng hạn như với người bạn đã nhếch mép cười trong cuộc trò chuyện, Jessica phân vân không biết cô có nên hỏi thẳng vì sao cô ấy cười hay không? Jessica không biết liệu hỏi như vậy có lịch sự, có khiến cho mình bị ghét thêm hay thậm chí ngay cả sau khi có câu trả lời, cô ấy cũng vẫn nghi ngờ người bạn đang nói dối với mình.
Do đó, điều mà Jessica tiếp tục làm, chỉ là suy nghĩ, phỏng đoán và bị ngập trong những suy đoán vu vơ của mình.
David Clark, giáo sư về tâm lý học tại Đại học New Brunswick, Canada.
Cuối cùng và nghiêm trọng nhất, thứ mà giáo sư Clark đang muốn điều trị cho bệnh nhân của mình là tìm cách tránh tình trạng lo lắng quá mức dẫn đến các suy nghĩ tiêu cực.
Khi suy nghĩ quá nhiều, bạn sẽ tạo ra hàng triệu kịch bản trong đầu, bắt đầu từ một suy nghĩ đơn giản, và trong cơn lốc xoáy này, bạn rất dễ bị vướng vào những cảm xúc tiêu cực.
Hầu hết những người suy nghĩ quá nhiều thường bị dằn vặt bởi những gì đã xảy ra trong quá khứ, không thể thay đổi được hoặc lo lắng về tương lai cho những gì chưa có xảy ra. Họ luôn cảm thấy chán nản, kiệt sức, đau khổ mà quên mất rằng, mình cần sống vui vẻ và tận hưởng những giây phút sống hiện tại này.
Sự chán nản này, đến một thời điểm nào đó, có thể phát sinh ra chứng trầm cảm. Giống như tất cả các vấn đề sức khỏe tâm thần khác, chứng trầm cảm có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, và một trong số đó là não bộ của bạn liên tục nghĩ về quá khứ, bạn mang theo mình cả một túi ký ức nặng nề và liên tục khắc sâu những ký ức không vui vẻ đó.
Cuối cùng, ở mức độ tồi tệ nhất, suy nghĩ quá mức có thể làm bật ra ý định muốn tự tử, bởi những gì mà họ đang phải chịu đựng, những người Overthinking khi đến mức trầm cảm nặng, luôn nghĩ rằng tự tử là cách duy nhất để cho họ thoát khỏi cuộc sống khủng hoảng, mất ăn mất ngủ của mình.
Làm sao để ngừng Overthinking?
"Suy nghĩ quá mức có thể gây tai hại cho sức khỏe cảm xúc của chúng ta, đặc biệt khi nó hướng vào những suy nghĩ, hình ảnh hoặc ký ức tiêu cực, tự phát và không mong muốn. May mắn thay, chúng ta có thể học cách hạn chế lối suy nghĩ vô ích này thông qua việc tự nhận thức tốt hơn và thực hành buông bỏ về mặt tinh thần", giáo sư Clark cho biết.
Tại phòng khám của mình, ông đang hướng dẫn cô Jessica và các bệnh nhân một số kỹ năng để hạn chế Overthinking. Nếu bạn nghi ngờ mình cũng đang ở trong tình trạng này, bạn có thể thử thực hiện ra như sau:
1/ Nhận biết rõ cơn Overthinking
(Ảnh minh họa)
Để giảm bớt việc suy nghĩ quá mức, điều đầu tiên mà bạn cần làm là nắm biết khi nào nó đang xảy ra. Overthinking thực sự khác xa việc suy nghĩ kỹ càng về một vấn đề nào đó. Thường khi bạn suy nghĩ kỹ và thấu đáo một vấn đề, kết quả bạn đạt được sẽ là cách giải quyết hoặc tháo gỡ vấn đề đó. Nhưng Overthinking về một vấn đề nào đó sẽ chỉ khiến cho bạn suy nghĩ liên tục lẩn quẩn mà không đưa được ra giải pháp khả thi nào.
Ngoài ra, việc suy nghĩ quá mức cũng khác với những suy nghĩ tự vấn, trong đó, quá trình xem xét đánh giá, và tự nói chuyện với mình sẽ giúp cho bạn hiểu được bản thân, hiểu ra một vấn đề và nhận được cảm xúc tích cực. Overthinking ngược lại chỉ đem lại cảm xúc tiêu cực mà bạn không kiểm soát được.
Một mẹo nhỏ để nhận biết bạn có đang bị Overthinking hay không là hãy viết ra các suy nghĩ của mình xuống để xem chúng có bị lặp đi lặp lại hay không. Quá trình viết ra các suy nghĩ của mình xuống cũng có thể giúp bạn sấp xếp lại thông tin, qua đó tìm ra giải pháp ổn thỏa cho vấn đề của mình, và từ đó sẽ thoát ra được Overthinking.
2/ Nhận biết yếu tố nào đã kích hoạt cơn suy nghĩ quá mức của bạn
(Ảnh minh họa)
Những người khi suy nghĩ quá mức ít khi nào có thể nhận biết ra việc này. Nhưng nhiều người trong số họ hiếm khi để ý tại sao họ lại làm vậy, hay đâu là nút kích hoạt đẩy họ vào chuỗi suy nghĩ không ngừng này?
Ví dụ, việc xem một bộ phim tình cảm có nội dung buồn có thể kích hoạt ký ức buồn trong quá khứ của bạn. Lướt mạng xã hội có thể khiến cho bạn gặp áp lực đồng trang lứa hoặc tự ti về ngoại hình… từ đó dòng suy nghĩ mới sẽ trào ra.
Việc biết được những yếu tố nào kích thích việc Overthinking sẽ giúp cho bạn chủ động để né tránh chúng hoặc ít nhất cũng cảnh giác rằng chúng có thể khiến cho bạn sẽ suy nghĩ quá mức.
3/ Hãy để cho những suy nghĩ trôi đi
(Ảnh minh họa)
Nếu bạn không thể tránh khỏi việc kích thích nảy sinh ra một suy nghĩ quá mức, điều bạn có thể làm cuối cùng là chấp nhận điều đó một cách chủ động và tìm cách để cho suy nghĩ này tự trôi mất đi. Để có thể làm được điều này, bạn cần tự ý thức rằng Overthinking là vô nghĩa, vô lý, vô tích sự.
"Bạn sẽ không thể kiềm chế việc suy nghĩ quá nhiều chừng nào bạn còn vẫn tin rằng, những suy nghĩ này có giá trị", giáo sư Clark nói. Một khi chấp nhận suy nghĩ đó là vô nghĩa, bạn sẽ không bị cuốn vào vòng xoáy của nó nữa.
Công việc tiếp theo chỉ là đợi cho não bộ hình thành ra một suy nghĩ khác (đừng quên rằng não bộ bạn sẽ tạo ra hơn 6,200 suy nghĩ mỗi ngày). Nếu không thể đợi được, bạn có thể dùng chiến lược phân tâm để kết thúc dòng suy nghĩ Overthinking trước đó.
Chẳng hạn, hãy tự hỏi bản thân về những gì đang diễn ra chung quanh: Bây giờ là mấy giờ? Nhiệt độ trong phòng là bao nhiêu? Bạn đang ngửi thấy mùi gì? Bạn cần làm gì tiếp theo?
Hãy tìm những câu hỏi thật cụ thể, dễ có câu trả lời và chấm dứt mạch suy nghĩ lan man của bạn. Những câu hỏi cần đem lại cho bạn cái cảm giác về cuộc sống thực tế chứ không phải về quá khứ hay tương lai.
Ngoài ra, có một mẹo nhỏ cuối cùng có thể giúp cho bạn, đó là hãy đặt ra cho mình một khoảng thời gian nhất định để suy nghĩ.
Có nhiều người dường như bị "nghiện" suy nghĩ và họ không thể cai chúng được. Lúc này, đặt ra khoảng 30 phút cho Overthinking mỗi ngày có thể giúp bạn thỏa mãn cơn thèm của mình mà không gây ra ảnh hưởng quá nhiều đến tâm lý, công việc cũng như cuộc sống thường ngày.
Hãy thử xem nhé.
Nguồn ham khảo: Psychologytoday, Theconversation, Nytimes, Verywellmind
David Clark, một bác sĩ về tâm lý học ở thành phố Fredericton, Canada, bắt đầu ngày làm việc mới bằng cách ngồi xuống và lắng nghe bệnh nhân của mình tâm sự, công việc mà ông đã làm trong suốt hơn một phần tư thập kỷ:
"Hôm qua, cháu đi uống cà phê với các bạn cùng lớp. Trong lúc nói chuyện thì có một người bạn đã nhếch mép lên cười mỉm. Kể từ đó đến giờ, cháu không thể ngừng suy nghĩ về nụ cười đầy ẩn ý của bạn ấy.
Liệu có phải cháu đã nói ra điều gì thật ngớ ngẩn hay không? Hay là bạn ấy nghĩ rằng, những điều cháu nói ra là vô nghĩa? Cháu không thể ngừng suy nghĩ và phân tích từng biểu hiện trên khuôn mặt bạn ấy, giọng điệu sau đó của bạn ấy để tìm ra câu trả lời.
Cháu sợ rằng mình đã nói gì đó khiến cho bạn phật lòng và sau này sẽ không còn chơi với cháu nữa. Suốt cả đêm qua, cháu trằn trọc mãi và không ngủ được. Bây giờ cháu thấy rất mệt mỏi nhưng vẫn không thể nào giải thoát khỏi những suy nghĩ này".
(Ảnh minh họa)
Đó là lời tự sự của một sinh viên 21 tuổi, tìm đến phòng khám của bác sĩ Clark, đồng thời ông cũng là một giáo sư về tâm lý học tại Đại học New Brunswick, để xin lời khuyên về chứng "rối loạn lo âu". Vì không thể tiết lộ danh tính thật của bệnh nhân, ông Clark gọi cô ấy là Jessica:
"Jess đang tự mắc kẹt với những suy nghĩ của chính mình. Cô ấy lúc nào cũng tự thẩm vấn bản thân mình bằng hàng loạt câu hỏi và suy nghĩ tự phát. Những suy nghĩ này không thể chủ động dừng lại và chỉ dừng lại khi sự tập trung cũng như năng lượng của cô ấy đã bị vắt kiệt".
Trên thực tế, cô Jess đang mắc phải một tình trạng về tâm lý mà giáo sư Clark gọi là "Overthinking" hay "suy nghĩ quá mức": "Các bác sĩ khác có thể nói đó là triệu chứng của rối loạn lo âu hoặc suy nghĩ ám ảnh cưỡng chế. Nhưng tôi nghĩ bản thân 'Overthinking' có thể là một vấn đề tâm lý riêng biệt. Rất ít người có thể nhận ra tác động tiêu cực gây ra đối với sức khỏe, cảm xúc và hạnh phúc tổng quát của chúng ta".
"Overthinking" thực chất là gì?
René Descartes, một triết gia nổi tiếng người Pháp từng nói: "Tôi suy nghĩ, nên tôi đang tồn tại". Suy nghĩ đề cập đến các quá trình nhận thức có ý thức xảy ra trong não bộ của con người, độc lập với những kích thích đến từ giác quan.
Các quá trình ghi nhớ, lý luận và tưởng tượng đều có bản chất là suy nghĩ. Một nghiên cứu của Đại học Queen tại Canada cho biết, một người trung bình tạo ra khoảng 6,200 suy nghĩ mỗi ngày.
Các suy nghĩ này sẽ điều khiển các hành vi con người, khiến cho chúng ta làm việc, nghiên cứu, hình thành ra các kiến thức hiểu biết và tạo ra của cải. Có những suy nghĩ có tính cách đột phá có thể trở thành bản phác họa cho nhiều lý thuyết, ý tưởng và phát minh mới lạ, giúp cho con người cải tạo thiên nhiên và làm chủ được cuộc sống của mình.
Cũng không phải quá đáng khi nói rằng, trong suốt chiều dài lịch sử, chính quá trình suy nghĩ của con người đã giúp cho chúng ta được tồn tại, tiến triển và xây dựng lên một nền văn minh rực rỡ như ngày nay.
Nhưng đó là những suy nghĩ hữu ích. Còn vấn đề "Overthinking" lại là một vấn đề nan giải khác.
Bức tượng nổi tiếng "The Thinker" của điêu khắc gia người Pháp Auguste Rodin, là biểu tượng cho cách suy nghĩ của nhân loại.
"Overthinking", hay dạng "suy nghĩ quá mức" là quá trình phát sinh ra một số lượng suy nghĩ quá mức, không cần thiết và không có ích lợi nào. Những suy nghĩ trong Overthinking thường là những dạng suy nghĩ lan man, không đi đến kết luận thực tế nào, do đó mà chúng cứ lặp đi lặp lại và gây cản trở những hoạt động về tinh thần cũng như về thể chất khác.
Khảo sát cho thấy các dạng suy nghĩ Overthinking phổ biến nhất là:
- Tự chất vấn về những suy nghĩ của bản thân
- Tự suy đoán hoặc suy diễn hành động hoặc suy nghĩ của người khác
- Nghĩ về những thứ ngoài tầm mức kiểm soát hoặc bị dằn vặt về những chuyện quá khứ không thay đổi được
- Lo lắng quá mức cho tương lai
- Thường tưởng tượng ra những kịch bản xấu nhất cho một việc nào đó
- Cầu toàn, nghĩ đi nghĩ lại nhiều lần trước khi thực hiện một việc, và còn tiếp tục suy nghĩ ngay cả khi đã làm xong việc đó
- Không thể chủ động cho dừng những suy nghĩ của mình lại
Một thế hệ trẻ "Overthinking"
Hầu hết mọi người chúng ta, vào một lúc nào đó cũng sẽ thấy mình bị rơi vào tình trạng suy nghĩ quá mức. Nhưng theo các chuyên gia về tâm lý học, có những đối tượng dễ bị Overthinking và thường xuyên bị "ngập lụt" trong những suy nghĩ tiêu cực nhiều hơn người khác.
Chẳng hạn như cuộc nghiên cứu đã chỉ ra, giới phụ nữ thường bị ảnh hưởng bởi vấn đề "overthinking" nhiều hơn nam giới. Những người có tính cách loại A, có tham vọng, đầu óc cạnh tranh cao và khao khát thành công cũng dễ bị overthinking hơn người có tính cách loại B, được mô tả là người thoải mái, kiên nhẫn và thường nhìn đời bằng con mắt lạc quan.
Những người có suy nghĩ sâu sắc, người cầu toàn, hay lo lắng hoặc nhạy cảm về mặt cảm xúc nằm trong nhóm đối tượng sẽ bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi overthinking. Ngoài ra, người có sức khỏe yếu, đang mắc bệnh kinh niên, mãn tính hoặc bệnh hiểm nghèo cũng thường hay suy nghĩ quá mức.
Đối với các căn bệnh tâm lý như trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, hội chứng OCD… thì Overthinking thậm chí là một triệu chứng chắc chắn sẽ đi kèm của họ.
(Ảnh minh họa)
Với một người bình thường, tình trạng bị căng thẳng do học hành, công việc, gia đình hoặc các mối giao tiếp xã hội cũng làm gia tăng tỷ lệ bị mắc kẹt trong những suy nghĩ lan man. Thực tế đáng lo ngại hiện nay là giới trẻ có xu hướng dính mắc Overthinking cao hơn người trung niên và người lớn tuổi, do những áp lực mà thế hệ này đang phải đối mặt hàng ngày.
Một sự khảo sát của chuyên gia về xã hội học người Mỹ bà Susan Nolen Hoeksema cho thấy, có đến 73% những người trẻ từ 25-35 tuổi gặp phải vấn đề với việc suy nghĩ quá mức này. Con số ở người trung niên trong độ tuổi 45-55 chỉ là 52%. Trong khi đó, chỉ có 20% người trên 60 tuổi có thể bị Overthinking.
Nguyên nhân có thể đến từ sự kỳ vọng quá đáng đặt lên vai của giới trẻ. "Trong suốt 50 năm qua, người ta luôn kỳ vọng rằng khi một thế hệ trẻ mới ra đời, họ sẽ làm tốt hơn thế hệ đi trước. Nhưng Millennials là thế hệ đầu tiên không đáp ứng được kỳ vọng đó", giáo sư Lisa Strohschein, một chuyên gia về xã hội học khác đến từ Đại học ở Alberta, Canada, cho biết.
"Thế hệ Millennials đã trải qua cuộc Đại suy thoái hồi năm 2008, cuối cùng có nhiều người trong số họ đã chọn sai hướng đi và đang phải làm những công việc không đi đến đâu, và điều đó vẫn còn tiếp diễn cho đến ngày nay".
Hậu quả là thế hệ này đang làm trì hoãn nhiều cột mốc quan trọng của tuổi trưởng thành mà các thế hệ trước coi là lẽ đương nhiên. Họ không thành đạt được sớm, kết hôn muộn hoặc thậm chí không có mối giao tiếp tình cảm sâu đậm nào.
Rất nhiều áp lực đặt lên người trẻ khiến cho họ phải suy nghĩ quá nhiều.
Đối với GenZ, mọi chuyện thậm chí còn tồi tệ hơn như thế. Một chương trình đánh giá sức khỏe ở học đường của Canada cho thấy có đến 65% các học sinh bậc trung học đã trải nghiệm qua "sự lo lắng quá mức" dẫn đến việc suy nghĩ quá mức. 13% trong số này thậm chí đã từng nghĩ đến chuyện tự tử.
Jean Twenge, một giáo sư về tâm lý học tại Đại học ở San Diego, California, cho biết, Gen Z là thế hệ lớn lên với điện thoại di động. Sự bùng nổ của thiết bị này đã làm thay đổi hoàn toàn bản chất các mối tương tác xã hội giữa người với người, từ đó tạo ra ảnh hưởng lớn đến thế hệ Gen Z một cách mãnh liệt.
"iGen (thuật ngữ mà ông Twenge dùng để thay thế cho Gen Z) đang đứng trên bờ vực của một cuộc khủng hoảng về sức khỏe tâm thần tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ qua. Thanh thiếu niên iGen có nhiều thời gian giải trí hơn thanh thiếu niên Gen X. Họ đã làm gì trong suốt thời gian đó? Họ chơi điện thoại, chơi game ở trong phòng, một mình và thường xuyên suy nghĩ để cảm thấy bị đau khổ dằn vặt".
Tác hại của việc suy nghĩ quá mức
Bản chất của việc suy nghĩ quá mức không phải, hay chính xác là chưa được xem như là một triệu chứng bệnh lý về tâm thần. Tuy nhiên, các chuyên gia về tâm lý học như Giáo sư David Clark cảnh cáo cho đó là một vấn đề có thể làm trầm trọng hơn hoặc gây ra các bệnh tâm lý khác như trầm cảm, rối loạn lo âu, ám ảnh cưỡng chế…
Bệnh nhân của ông, cô Jessica thường xuyên cho biết về tình trạng cô bị mất ngủ. Lý do rất đơn giản, cô ấy không thể bắt não bộ của mình ngừng suy nghĩ.
"Liên tục suy nghĩ vào ban đêm có thể khiến cho bạn bị kiệt sức. Nhưng trong khi cơ thể đã mệt mỏi, tâm trí bạn vẫn lang thang và nhảy nhót khiến cho bạn không thể ngủ được. Thiếu ngủ sau đó sẽ gây ra hàng loạt vấn đề như mệt mỏi, không có tâm trạng làm việc, căng thẳng… Sau đó lại khiến cho bạn phải suy nghĩ nhiều hơn", giáo sư Clark cho biết.
Hậu quả tiếp theo của việc suy nghĩ quá mức là thứ mà giáo sư Clark gọi là tình trạng "óc não bị tê liệt". Cô Jessica thường bị phân vân giữa rất nhiều sự lựa chọn. Cô ấy hay tưởng tượng ra vô số kịch bản, hàng triệu hậu quả có thể xảy ra từ một hành vi mà cô có ý nghĩ là mình có thể sẽ làm sai.
Chẳng hạn như với người bạn đã nhếch mép cười trong cuộc trò chuyện, Jessica phân vân không biết cô có nên hỏi thẳng vì sao cô ấy cười hay không? Jessica không biết liệu hỏi như vậy có lịch sự, có khiến cho mình bị ghét thêm hay thậm chí ngay cả sau khi có câu trả lời, cô ấy cũng vẫn nghi ngờ người bạn đang nói dối với mình.
Do đó, điều mà Jessica tiếp tục làm, chỉ là suy nghĩ, phỏng đoán và bị ngập trong những suy đoán vu vơ của mình.
David Clark, giáo sư về tâm lý học tại Đại học New Brunswick, Canada.
Cuối cùng và nghiêm trọng nhất, thứ mà giáo sư Clark đang muốn điều trị cho bệnh nhân của mình là tìm cách tránh tình trạng lo lắng quá mức dẫn đến các suy nghĩ tiêu cực.
Khi suy nghĩ quá nhiều, bạn sẽ tạo ra hàng triệu kịch bản trong đầu, bắt đầu từ một suy nghĩ đơn giản, và trong cơn lốc xoáy này, bạn rất dễ bị vướng vào những cảm xúc tiêu cực.
Hầu hết những người suy nghĩ quá nhiều thường bị dằn vặt bởi những gì đã xảy ra trong quá khứ, không thể thay đổi được hoặc lo lắng về tương lai cho những gì chưa có xảy ra. Họ luôn cảm thấy chán nản, kiệt sức, đau khổ mà quên mất rằng, mình cần sống vui vẻ và tận hưởng những giây phút sống hiện tại này.
Sự chán nản này, đến một thời điểm nào đó, có thể phát sinh ra chứng trầm cảm. Giống như tất cả các vấn đề sức khỏe tâm thần khác, chứng trầm cảm có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, và một trong số đó là não bộ của bạn liên tục nghĩ về quá khứ, bạn mang theo mình cả một túi ký ức nặng nề và liên tục khắc sâu những ký ức không vui vẻ đó.
Cuối cùng, ở mức độ tồi tệ nhất, suy nghĩ quá mức có thể làm bật ra ý định muốn tự tử, bởi những gì mà họ đang phải chịu đựng, những người Overthinking khi đến mức trầm cảm nặng, luôn nghĩ rằng tự tử là cách duy nhất để cho họ thoát khỏi cuộc sống khủng hoảng, mất ăn mất ngủ của mình.
Làm sao để ngừng Overthinking?
"Suy nghĩ quá mức có thể gây tai hại cho sức khỏe cảm xúc của chúng ta, đặc biệt khi nó hướng vào những suy nghĩ, hình ảnh hoặc ký ức tiêu cực, tự phát và không mong muốn. May mắn thay, chúng ta có thể học cách hạn chế lối suy nghĩ vô ích này thông qua việc tự nhận thức tốt hơn và thực hành buông bỏ về mặt tinh thần", giáo sư Clark cho biết.
Tại phòng khám của mình, ông đang hướng dẫn cô Jessica và các bệnh nhân một số kỹ năng để hạn chế Overthinking. Nếu bạn nghi ngờ mình cũng đang ở trong tình trạng này, bạn có thể thử thực hiện ra như sau:
1/ Nhận biết rõ cơn Overthinking
(Ảnh minh họa)
Để giảm bớt việc suy nghĩ quá mức, điều đầu tiên mà bạn cần làm là nắm biết khi nào nó đang xảy ra. Overthinking thực sự khác xa việc suy nghĩ kỹ càng về một vấn đề nào đó. Thường khi bạn suy nghĩ kỹ và thấu đáo một vấn đề, kết quả bạn đạt được sẽ là cách giải quyết hoặc tháo gỡ vấn đề đó. Nhưng Overthinking về một vấn đề nào đó sẽ chỉ khiến cho bạn suy nghĩ liên tục lẩn quẩn mà không đưa được ra giải pháp khả thi nào.
Ngoài ra, việc suy nghĩ quá mức cũng khác với những suy nghĩ tự vấn, trong đó, quá trình xem xét đánh giá, và tự nói chuyện với mình sẽ giúp cho bạn hiểu được bản thân, hiểu ra một vấn đề và nhận được cảm xúc tích cực. Overthinking ngược lại chỉ đem lại cảm xúc tiêu cực mà bạn không kiểm soát được.
Một mẹo nhỏ để nhận biết bạn có đang bị Overthinking hay không là hãy viết ra các suy nghĩ của mình xuống để xem chúng có bị lặp đi lặp lại hay không. Quá trình viết ra các suy nghĩ của mình xuống cũng có thể giúp bạn sấp xếp lại thông tin, qua đó tìm ra giải pháp ổn thỏa cho vấn đề của mình, và từ đó sẽ thoát ra được Overthinking.
2/ Nhận biết yếu tố nào đã kích hoạt cơn suy nghĩ quá mức của bạn
(Ảnh minh họa)
Những người khi suy nghĩ quá mức ít khi nào có thể nhận biết ra việc này. Nhưng nhiều người trong số họ hiếm khi để ý tại sao họ lại làm vậy, hay đâu là nút kích hoạt đẩy họ vào chuỗi suy nghĩ không ngừng này?
Ví dụ, việc xem một bộ phim tình cảm có nội dung buồn có thể kích hoạt ký ức buồn trong quá khứ của bạn. Lướt mạng xã hội có thể khiến cho bạn gặp áp lực đồng trang lứa hoặc tự ti về ngoại hình… từ đó dòng suy nghĩ mới sẽ trào ra.
Việc biết được những yếu tố nào kích thích việc Overthinking sẽ giúp cho bạn chủ động để né tránh chúng hoặc ít nhất cũng cảnh giác rằng chúng có thể khiến cho bạn sẽ suy nghĩ quá mức.
3/ Hãy để cho những suy nghĩ trôi đi
(Ảnh minh họa)
Nếu bạn không thể tránh khỏi việc kích thích nảy sinh ra một suy nghĩ quá mức, điều bạn có thể làm cuối cùng là chấp nhận điều đó một cách chủ động và tìm cách để cho suy nghĩ này tự trôi mất đi. Để có thể làm được điều này, bạn cần tự ý thức rằng Overthinking là vô nghĩa, vô lý, vô tích sự.
"Bạn sẽ không thể kiềm chế việc suy nghĩ quá nhiều chừng nào bạn còn vẫn tin rằng, những suy nghĩ này có giá trị", giáo sư Clark nói. Một khi chấp nhận suy nghĩ đó là vô nghĩa, bạn sẽ không bị cuốn vào vòng xoáy của nó nữa.
Công việc tiếp theo chỉ là đợi cho não bộ hình thành ra một suy nghĩ khác (đừng quên rằng não bộ bạn sẽ tạo ra hơn 6,200 suy nghĩ mỗi ngày). Nếu không thể đợi được, bạn có thể dùng chiến lược phân tâm để kết thúc dòng suy nghĩ Overthinking trước đó.
Chẳng hạn, hãy tự hỏi bản thân về những gì đang diễn ra chung quanh: Bây giờ là mấy giờ? Nhiệt độ trong phòng là bao nhiêu? Bạn đang ngửi thấy mùi gì? Bạn cần làm gì tiếp theo?
Hãy tìm những câu hỏi thật cụ thể, dễ có câu trả lời và chấm dứt mạch suy nghĩ lan man của bạn. Những câu hỏi cần đem lại cho bạn cái cảm giác về cuộc sống thực tế chứ không phải về quá khứ hay tương lai.
Ngoài ra, có một mẹo nhỏ cuối cùng có thể giúp cho bạn, đó là hãy đặt ra cho mình một khoảng thời gian nhất định để suy nghĩ.
Có nhiều người dường như bị "nghiện" suy nghĩ và họ không thể cai chúng được. Lúc này, đặt ra khoảng 30 phút cho Overthinking mỗi ngày có thể giúp bạn thỏa mãn cơn thèm của mình mà không gây ra ảnh hưởng quá nhiều đến tâm lý, công việc cũng như cuộc sống thường ngày.
Hãy thử xem nhé.
Nguồn ham khảo: Psychologytoday, Theconversation, Nytimes, Verywellmind
Attached Files
Comment