Ngáp (yawning) là trạng thái bình thường xuất hiện cả ở thai nhi và người lớn. Thế nhưng, ngáp nhiều không rõ nguyên nhân lại có thể là dấu hiệu của bệnh lý.

Ngáp là một phản xạ tự nhiên không chủ đích thường xảy ra trước hoặc sau khi ngủ, đó là lý do tại sao ngáp nhiều thường được coi là dấu hiệu của sự mệt mỏi. Ngáp cũng xảy ra thường xuyên ở những người làm công việc nhàm chán hoặc tẻ nhạt.

Tuy nhiên, bạn đã bao giờ tự hỏi vì sao mình lại ngáp nhiều liên tục ngay cả khi đang cảm thấy khỏe mạnh? Liệu đây có phải là bệnh lý không? Bạn hãy tìm hiểu nhé!

Vì sao bạn lại ngáp?
Ngáp thông thường có thể xuất hiện do sự thay đổi sinh lý của cơ thể, bao gồm:

1/ Thay đổi trạng thái

Ngáp thường được cho là dấu hiệu của cơn buồn ngủ hoặc buồn chán, tuy nhiên điều này không phải lúc nào cũng đúng. Khi bạn ngáp do bị mệt mỏi, nhịp tim có thể nhanh chóng tăng lên chỉ trong một lần ngáp. Dấu hiệu nhịp tim gia tăng này cho thấy ngáp có thể là dấu hiệu cơ thể tỉnh táo hơn là uể oải, buồn ngủ.

Nhìn chung, ngáp có thể đơn giản là một cách để cơ thể thay đổi trạng thái nhận thức bao gồm:

• Trước khi đi ngủ: Ngáp có thể được coi là một dấu hiệu cho thấy cơ thể đang chuẩn bị vào giấc ngủ.
• Khi buồn chán: Ngáp trong khi đang thực hiện công việc nhàm chán có thể là dấu hiệu của bộ não chuyển từ mức độ tỉnh táo cao sang mức thấp hơn.
• Sau khi tập thể dục thể thao: Ngáp sau một hoạt động thể thao cường độ cao có thể là dấu hiệu của việc chuyển từ năng lượng cao sang năng lượng thấp trong não.

Bạn cũng có thể ngáp nhiều khi thay đổi vị trí địa lý, chẳng hạn như di chuyển từ khu vực có áp suất cao sang áp suất thấp. Áp lực này có thể tích tụ trong màng nhĩ và khiến một người ngáp để giải phóng áp lực tích tụ này.

2/ Nhu cầu hô hấp
Ngáp có thể đóng vai trò trong việc hít thở, điều này có xu hướng báo hiệu rằng cơ thể cần ôxy nhiều hơn. Một lần ngáp có thể mang đến một lượng không khí lớn và kích thích nhịp tim nhanh hơn, về mặt lý thuyết có thể có nghĩa là nó đang bơm nhiều ôxy hơn vào cơ thể. Vì vậy, ngáp có thể đơn giản là để giúp loại bỏ độc tố ra khỏi máu và cung cấp một nguồn ôxy mới.

3/ Làm mát não
Ngáp có thể giúp làm mát bộ não bằng tăng sự lưu lượng máu ở vùng mặt và cổ. Khi hít vô số lượng không khí lớn và nhịp tim đập nhanh cũng khiến cho máu và dịch cơ thể đượ chuyển động nhanh hơn. Toàn bộ quá trình này có thể là cách để làm hạ nhiệt độ khi bộ não đang quá nóng(?)

4/ Bị “lây” từ người khác
Trong não người, có các tế bào thần kinh gương, hay còn gọi là tế bào thần kinh phản chiếu, có thể gây ra các cơn ngáp khi bắt gặp những hình ảnh này. Khi bạn thấy một người khác ngáp, tế bào thần kinh gương trong não sẽ bắt chước và tạo ra các hành động tương tự khiến cho bạn thường phải ngáp theo một cách vô ý thức.

Nguyên nhân gây ra ngáp nhiều

Ngáp là phản ứng sinh lý bình thường của cơ thể, tuy nhiên khi ngáp nhiều lại là dấu hiệu cảnh cáo một vài trạng thái bệnh lý bao gồm:

• Cơ thể đang mệt mỏi hoặc đuối sức
• Chảy máu trong hoặc chung quanh tim
• Rối loạn giấc ngủ, chẳng hạn như ngưng thở khi ngủ hoặc chứng ngủ rũ
• Tác dụng phụ của thuốc được sử dụng để điều trị bệnh trầm cảm hoặc do lo lắng, chẳng hạn như thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs)

Ngáp nhiều cũng có thể chỉ ra một số tình trạng bệnh lý hiếm gặp khác như:

• Suy gan
• Động kinh
• Khối u não
• Đa xơ cứng
• Cơn đau tim
• Cơ thể không có khả năng kiểm soát nhiệt độ

Bạn cần nói chuyện với bác sĩ nếu nhận thấy mình ngáp nhiều hơn bình thường mà không rõ nguyên nhân. Chỉ có bác sĩ mới có thể xác định liệu việc ngáp nhiều có xảy ra do hậu quả của một vấn đề bệnh lý tiềm ẩn nào hay không.

Chẩn đoán nguyên nhân do ngáp nhiều
Để xác định nguyên nhân ngáp nhiều, trước tiên bác sĩ có thể hỏi về thói quen ngủ của bạn để đảm bảo rằng bạn ngủ đủ giấc hay chưa. Điều này đồng thời có thể giúp xác định xem nguyên nhân ngáp nhiều có đến từ sự mệt mỏi hay do rối loạn giấc ngủ.

Sau khi loại trừ các vấn đề về giấc ngủ, bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán để tìm ra nguyên nhân khác có thể xảy ra do ngáp nhiều.

1/ Điện não đồ (EEG)
Đây là một trong những xét nghiệm có thể được sử dụng để đo hoạt động điện trong não. Xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh động kinh và các tình trạng khác ảnh hưởng đến não.
2/ Quét MRI
Xét nghiệm này sử dụng từ trường và sóng vô tuyến mạnh để tạo ra hình ảnh chi tiết của cơ thể, có thể giúp cho bác sĩ hình dung và đánh giá các cấu trúc bên trong cơ thể. Những hình ảnh này thường được sử dụng để chẩn đoán các rối loạn ở tủy sống và não, chẳng hạn như khối u và bệnh đa xơ cứng. Quét MRI cũng mang lại sự lợi ích cho việc đánh giá chức năng của tim và phát hiện các vấn đề về tim.

Cách điều trị do ngáp nhiều

Để điều trị do ngáp nhiều, bạn cần xử lý các nguyên nhân và tìm cách chống lại sự buồn ngủ:

Xử lý nguyên nhân gây ra ngáp nhiều và liên tục
Nếu nguyên nhân gây ngáp nhiều là do tác dụng phụ của thuốc, bác sĩ có thể đề nghị sử dụng liều thuốc thấp hơn. Bạn hãy đảm bảo thảo luận với bác sĩ trước khi thực hiện bất cứ thay đổi có liên quan đến phác đồ sử dụng thuốc. Bạn không nên tự ý ngừng dùng thuốc mà không có sự chấp thuận của bác sĩ.

Nếu ngáp nhiều xảy ra do rối loạn giấc ngủ, bác sĩ có thể khuyên dùng các loại thuốc hỗ trợ giấc ngủ hoặc các kỹ thuật để có được giấc ngủ ngon hơn sau đây:

• Sử dụng thiết bị thở
• Tập thể dục giảm căng thẳng
• Tuân thủ lịch trình ngủ đều đặn

Nếu bị ngáp quá mức là triệu chứng của một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng, chẳng hạn như bị động kinh hoặc suy gan, thì cần có sự can thiệp y tế ngay lập tức để chẩn đoán và điều trị căn nguyên.

Biện pháp chống buồn ngủ
Hầu hết trường hợp bị ngáp nhiều do cơ thể mệt mỏi, buồn ngủ. Dưới đây là một số phương cách có thể giúp cho bạn được tỉnh táo hơn:

• Tắm nước lạnh
• Nhai kẹo cao su
• Uống nhiều nước
• Tập thể dục điều độ
• Nghe nhạc yêu thích
• Hạn chế thức ăn ngọt
• Ăn khẩu phần vừa phải
• Tắm nắng thường xuyên

Ngáp là một hiện tượng sinh lý hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn ngáp nhiều và liên tục trong khi cơ thể khỏe mạnh, tỉnh táo, bạn sẽ cần lưu ý vì nó có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiềm ẩn.

Nguồn: Hellobacsi.com

* Bài viết đã được chỉnh sửa lại cho dể đọc, dể hiểu.