Tweet
Trong số chúng ta, có nhiều người thường lầm lẫn vấn đề phòng bệnh với việc chữa bệnh. Phòng bệnh là các phương pháp được áp dụng cho những người khỏe mạnh hoặc có yếu tố nguy cơ của một bệnh nào đó. Còn chữa bệnh là những phương pháp được áp dụng để chữa khỏi các căn bệnh đã thể hiện ra. Ví dụ, người ta phòng ngừa loãng xương bằng cách uống sữa ngay từ khi còn trẻ chứ không phải đợi đến lúc bị loãng xương rồi mới tìm sữa để uống.
Ði bộ được xem là một phương pháp phòng bệnh hơn là chữa bệnh. Nó tiện lợi vì bất cứ ai cũng có thể luyện tập được, không cần trang bị dụng cụ gì ngoài một đôi giày, không cần thể lực cường tráng cũng như năng khiếu đặc biệt nào. Vì thế, đi bộ được những người cao tuổi rất ưa chuộng.
NGƯỜI CAO TUỔI CÓ NÊN TẬP ÐI BỘ?
Giống như mọi môn thể thao khác, đi bộ giúp tăng cường sức khỏe cho cơ thể. Nó thích hợp cho những bệnh nhân tim mạch vì không cần phải tốn nhiều sức lực, động tác lại đơn giản, có thể tự điều chỉnh cường độ và thời gian luyện tập. Tuy nhiên, không phải ai tập đi bộ cũng cho kết quả tốt. Có nhiều người càng đi lại càng bị đau nhiều hơn, đặc biệt là những bệnh nhân bị đau khớp.
Với những khớp gối bình thường, khi duỗi gối ra, lực ép lên khớp chè đùi gần bằng 0. Khi đi bộ, lực ép này bằng 1/2 trọng lượng cơ thể tức vào khoảng 25-40kg. Người càng béo phì thì trọng tải này càng lớn và áp lực càng tăng khi thời gian đi càng dài. Ðiều này giải thích nguyên nhân vì sao có một số người cảm thấy đau gối sau khi tập đi bộ. Cơn đau này không giảm đi mà ngày một tăng dần, tỷ lệ thuận với thời gian đi bộ, trọng lượng cơ thể và độ dốc, độ gập ghềnh của đường tập.
Trên thực tế, nhiều bệnh nhân bị đau khớp dù thấy đau cũng cố gắng tiếp tục tập đi bộ. Vì vậy, có thể dẫn đến hậu quả là khớp ngày càng bị tổn thương nhiều hơn. Mà đau chính là dấu hiệu báo động của cơ thể, khi đó cần phải giúp bộ phận bị bệnh được nghỉ ngơi để có thể hồi phục trở lại. Khớp xương cũng vậy, khi đau nhức là do bị viêm khớp, sự nghỉ ngơi lúc này rất cần thiết và cũng là phương pháp giúp giảm đau. Nếu cứ đi bộ trong khi bị viêm khớp gối, chắc chắn bệnh nhân sẽ bị đau nhiều hơn.
Ða số những người cao tuổi ai cũng bị thoái hóa khớp gối (osteoarthritis). Thực chất của bệnh là tình trạng lão hóa của khớp gối qua nhiều năm, các lớp sụn khớp bị hư hỏng, trục xương cong vào trong. Càng đi nhiều sẽ càng làm khớp bị hư thêm. Lý do là khi đi đứng sẽ tạo một sức đè ép lên các mặt sụn khớp đã bị thoái hóa. Lớp sụn đó có tác dụng hấp thu lực đè ép. Nay tác dụng này giảm đi hoặc không còn nữa nên sẽ tạo những sang chấn trên hai đầu xương, gây ra hiện tượng bị viêm khớp. Từ đó dẫn đến cơn đau khớp khi bệnh nhân đứng hay đi. Vì thế, đối với những bệnh nhân này, người ta khuyến cáo phải hạn chế đi lại. Khi đi bộ, cần phải có nạng hay gậy nâng đỡ để giúp giảm tải trọng lên bề mặt khớp hư.
Với những lý do trên, các chuyên gia về xương khớp đã đánh giá cho thấy, đi bộ không phải là môn thể thao tốt đối với người cao tuổi.
TẬP LUYỆN MÔN GÌ SẼ THÍCH HỢP CHO NGƯỜI CAO TUỔI?
Những người cao tuổi nếu không có triệu chứng đau gối vẫn có thể tập đi bộ nhưng cần lưu ý đến cường độ và thời gian tập luyện làm sao cho phù hợp với cơ thể. Khi có triệu chứng đau nhức, cần giảm bớt mức độ tập luyện hay nghỉ ngơi một thời gian rồi mới tập lại. Có nhiều người tập đi bộ từ thời còn trẻ không có vấn đề gì, nhưng đến một ngày nào đó, khi tuổi đã cao, bỗng thấy có vấn đề ở đầu gối. Ðó là vì họ không biết giảm bớt sự vận động như thế nào cho phù hợp với tuổi tác. Chỉ cần đi ít lại, chậm hơn một chút là sẽ giúp cơ thể được dễ chịu ngay.
Người cao tuổi rất cần có sự vận động nhưng phải phù hợp với thể trạng của mình. Nguyên tắc vận động ở người cao tuổi là nhẹ nhàng, chậm và liên tục. Tại sao phải như vậy? Vì cơ thể người cao tuổi như một cái máy cũ kỹ, quá trình lão hóa khiến cho các hệ thống cơ bắp, dây chằng không còn tính đàn hồi tốt như trước nữa. Những cử động vừa nhanh vừa mạnh có thể làm tổn thương các cơ bắp và dây chằng vốn dĩ đã bị chai cứng, tính giãn nở đã yếu nhiều. Sự cử động chậm và nhẹ sẽ giúp co giãn từ từ các dây chằng và cơ bắp. Nếu luyện tập liên tục và đều đặn, nó sẽ giúp cải thiện rất nhiều sự dẻo dai của các khớp xương.
Với người cao tuổi, đi xe đạp tốt hơn đi bộ. Tốt nhất là tập võ dưỡng sinh.
Ðặc điểm của các động tác trong bài quyền được thực hiện thật chậm rãi, phong thái nhẹ nhàng, đặt ý nghĩ và hơi thở đi theo động tác của tay chân. Nguyên lý này hoàn toàn phù hợp với thể chất của người cao tuổi. Thực tế cho thấy nhiều người tập đã cảm thấy cơ thể ngày càng khỏe hơn, ít bệnh tật đau ốm vặt. Tuy nhiên cần lưu ý môn võ dưỡng sinh hiện nay đã bị người ta cải biến sửa đổi rất nhiều. Mỗi người thêm thắt một chút khiến cho nó không còn giữ được cái thần khí nguyên thủy của người xưa. Ví dụ, người ta cho các cụ ông, cụ bà tập những bài tập khởi động của các môn thể dục thể thao phương Tây như xoay gối, cúi gập người, bẻ lưng, thậm chí chạy nhảy tại chỗ. Những động tác này rất hại cho các khớp, đặc biệt là cột sống thắt lưng và khớp gối. Chúng chỉ thích hợp cho thanh niên luyện tập các môn thể thao mạnh mẽ chứ không phù hợp với cơ thể người cao tuổi.
BỆNH NHÂN TIM MẠCH CÓ NÊN TẬP ÐI BỘ?
Với những bệnh nhân trẻ tuổi, hệ thống khớp xương gân cơ còn tốt thì đi bộ là môn vận động hàng đầu được chọn lựa để luyện tập, có thể giúp nâng cao sức chịu đựng và sức làm việc của tim. Tuy nhiên, nếu vận động quá mức cũng sẽ làm xấu thêm tình trạng bị suy tim và bệnh thiếu máu cơ tim. Ðã có những bệnh nhân bị tử vong trong lúc đi bộ do đã cố gắng tập quá sức. Thời gian đi bộ và quãng đường đi cần được theo dõi và giám sát bởi bác sĩ.
Với người cao tuổi bị bệnh tim mạch thì sao? Sở dĩ bác sĩ khuyên những bệnh nhân tim mạch nên đi bộ vì đây là một môn vận động nhẹ nhàng, không tốn nhiều sức. Ai tập cũng được vì nó đơn giản, không cần sân tập và trang thiết bị kèm theo.
Nhưng một khi đã có vấn đề xương khớp, tại sao bạn không chọn lựa những môn khác tốt hơn như tập võ dưỡng sinh, thể dục tay không, đạp xe đạp, bơi lội? Khi tập đi bộ, cần cân nhắc cường độ theo tuổi tác. Thời gian tập và quãng đường đi cần phải giảm dần theo thời gian (là điều căn bản khác với khi còn trẻ). Ði tập vào buổi sáng cần giữ ấm và mang giày thích hợp với bàn chân. Khi có triệu chứng đau gối hay đau lưng thì lập tức phải nghỉ ngơi hoặc giảm ngay thời gian đi.
