Tweet
Uống cà phê vốn là một cái thú, giúp làm cho tinh thần thêm sảng khoái. Có rất nhiều người hay rủ nhau "làm tách cà phê cho tỉnh", nhưng lại có sự nghịch lý là sau khi uống xong tách cà phê một lúc, với một số người lại… không thấy tỉnh táo mà còn cảm giác bị mệt mỏi nhiều hơn.
 |
Nhiều người uống cà phê xong lại không thấy tỉnh táo, mà còn bị mệt hơn. (Minh họa: Candice Picard/Unsplash)
Hãy nghe các chuyên gia giải thích về việc này nhé.
Caffeine là thành phần hoạt chất chính trong cà phê. Chính thành phần này sẽ tạo ra khả năng giúp tăng cường năng lượng cho cơ thể. Nhưng caffeine cũng là một loại thuốc. Tùy theo gene, thói quen tiêu thụ, caffeine tác động lên mỗi người theo cách khác nhau. Nói nôm na là caffeine sẽ tác động tùy theo thể trạng của mỗi người.
Theo Mark Stein, giáo sư khoa Tâm thần học và Khoa học Hành vi tại đại học ở tiểu bang Washington, sự nghịch lý ở đây là caffeine chỉ giúp tăng sự chú ý và tỉnh táo ngắn hạn. Ông là người nghiên cứu về tác động của caffeine đối với những người mắc chứng rối loạn năng động, giảm chú ý.
Trong khi đó, cơ thể của chúng ta thường xuyên phải đối diện với cái gọi là "áp lực giấc ngủ", điều mà khiến cho chúng ta cảm thấy buồn ngủ, sau những giờ hoạt động trong ngày. Áp lực giấc ngủ được hình thành khi các tế bào và mô của cơ thể được sử dụng và đốt cháy năng lượng dưới dạng một phân tử gọi là ATP hay Adenosine Triphosphate, theo Seth Blackshaw, nhà nghiên cứu thần kinh của Đại học Johns Hopskins.
Khi chúng ta suy nghĩ, tập thể dục, làm việc hoặc ngồi trong các cuộc hội nghị… là lúc ATP được sử dụng. Khi ấy, các tế bào tạo ra một chất hóa học gọi là adenosine. Chất này tiếp tục liên kết với các thụ thể trong não, khiến cho chúng ta đương đầu với "áp lực giấc ngủ” và… thấy buồn ngủ".
Khi uống cà phê, caffeine sẽ ngăn các ATP liên kết với các thụ thể trong não trong thời gian ngắn. Nhờ khả năng tạo ra năng lượng của caffeine, một ngụm cà phê cũng khiến cho chúng ta "tỉnh như sáo".
Nhưng đấy chỉ là tạm thời, vì các ATP không ngừng tích tụ lại trong cơ thể. Vì thế sẽ có hiện tượng mệt mỏi hơn khi caffeine đã mất hết tác dụng.
 |
(Minh họa: Unsplash)
"Một khi caffeine đã hết tác dụng, áp lực giấc ngủ tăng cao và bạn phải bù đắp cho cơ thể. Cách duy nhất để thiết lập lại trạng thái cân bằng cho cơ thể, giảm áp lực giấc ngủ, là ngủ", theo Blackshaw.
Vấn đề phức tạp là càng uống nhiều cà phê, khả năng chịu đựng của cơ thể chúng ta càng tăng. Trong khi gan phải thích nghi tạo ra các protein để phân hủy caffeine nhanh hơn và các thụ thể adenosine cũng nhân thêm lên, và giúp điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ. Việc tiêu thụ caffeine tăng lên sẽ ảnh hưởng đến giấc ngủ và làm chúng ta mệt mỏi hơn.
Khi bạn ngủ ít và bị căng thẳng, bạn dựa vào cà phê để cải thiện nó, đó sẽ là giải pháp hoàn hảo ngắn hạn. Nhưng về lâu dài, giải pháp này lại làm cho mọi thứ trở nên tồi tệ hơn. Bạn cứ thêm liều lượng cà phê, nhưng tác động tiêu cực lên giấc ngủ vẫn tiếp tục, thì đó là vấn đề của sự tích lũy lâu dài của tác nhân xấu lên cơ thể của bạn.
Còn có hai nguyên nhân nữa làm chúng ta mệt mỏi hơn là vì caffeine sẽ làm tăng đột biến lượng đường trong máu hoặc dẫn đến việc cơ thể bị mất nước. Vậy nên khi bạn cảm thấy uể oải, cả khi đã uống cà phê, giải pháp hay nhất là giảm số lượng cà phê lại.
 |
(Minh họa: Andrew Neel/Unsplash)
Và đây lời khuyên của tiến sĩ Blackshaw cho thực trạng này:
- Hãy uống cà phê khi bạn thấy nó mang lại niềm vui, sự sảng khoái, giúp bạn thúc đẩy tinh thần khi cần.
- Nhưng khi caffeine không còn mang lại năng lượng cho bạn nữa, bạn nên chợp mắt, tập thể dục nhẹ nhàng, ra ngoài không khí thoáng đãng và tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên. Những thứ này sẽ giúp tái tạo năng lượng cho cơ thể bạn, một cách tự nhiên.
- Cuối cùng, việc ngủ ngon, đủ giấc, hoạt động thể chất là các biện pháp tốt nhất và đầu tiên cho các vấn đề về sự tập trung và buồn ngủ. Cà phê chỉ là trợ thủ tạm thời, và đừng nên phụ thuộc vào nó.