(Nguồn: GETTY IMAGES)

Lisa Choi đã bỏ qua các triệu chứng đầu tiên. Suy cho cùng, nhà phân tích kinh doanh 53 tuổi này là người ăn chay, rất năng động, cơ thể tráng kiện, thường xuyên đạp xe và tránh ăn thực phẩm chứa nhiều chất béo. Cô ấy không hề giống như nạn nhân bị đau tim điển hình.

Tuy nhiên, cô Choi ở Seattle làm việc 60 giờ một tuần, bao gồm cả buổi tối và thời gian cuối tuần. Cô đang phải đối mặt với thời hạn chót chặt chẽ và quản lý các dự án kỹ thuật số phức tạp. Khối lượng công việc này hoàn toàn bình thường đối với cô. "Công việc của tôi thực sự có mức độ căng thẳng cao... Tôi thường xuyên làm việc quá sức", cô nói.

Mãi cho đến vài tháng trước đây, khi đột nhiên bắt đầu cảm thấy bị áp lực giống như búa đè nơi ở ngực, cô mới bắt đầu xem trọng các triệu chứng bất thường của cơ thể mình.

Đến bệnh viện, hóa ra cô đã bị rách động mạch tim. Đây là một dấu hiệu của bệnh bóc tách động mạch vành tự phát (SCAD), một chứng bệnh tim tương đối hiếm gặp vốn đặc biệt có ảnh hưởng nhiều đến phụ nữ và những người khác dưới 50 tuổi.

Được cho biết cô cần phải trải qua phẫu thuật tạo hình ở mạch máu để mở rộng động mạch, Choi nghĩ, "Tôi không có thời gian cho việc này. Tôi đã lên kế hoạch hoàn tất công việc, và tôi đang cố gắng làm tất cả những thứ này".

Giống như cô Choi, có nhiều người cũng thấy mình không được khỏe do cường độ làm việc cao. Các nghiên cứu mới thật đầy đủ, được cho là nghiên cứu đầu tiên nhằm xác định gánh nặng gây ra bệnh tật toàn cầu do làm việc quá nhiều, đã cho thấy về tình hình thật ảm đạm như thế nào.

Trong một công trình nghiên cứu đăng tải vào ngày 17/5, các tác giả từ các tổ chức như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cho rằng, mỗi năm có 3/4 trong số một triệu người đã tử vong vì bệnh tim thiếu máu cục bộ và đột quỵ là do làm việc quá nhiều giờ.

Nói cách khác, số người bị tử vong do làm việc quá sức lại nhiều hơn con số chết vì bệnh sốt rét. Đây là khủng hoảng sức khỏe toàn cầu, đòi hỏi sự quan tâm từ các cá nhân, công ty và chính phủ. Và, nếu chúng ta không giải quyết, tình hình không chỉ tiếp diễn mà nó còn có thể trở nên tồi tệ hơn.

Làm việc quá sức ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?
Trong bài báo, công bố trên tạp chí Environment International, các nhà nghiên cứu đã xem xét một cách hệ thống con số thông tin dữ liệu về làm việc nhiều giờ, vốn được định nghĩa là làm việc từ 55 giờ trở lên mỗi tuần; tác động đến sức khỏe; và tỷ lệ tử vong ở hầu hết các nước trên thế giới, kể từ năm 2000 đến năm 2016.

Các tác giả có tính đến các yếu tố như giới tính và tình trạng kinh tế xã hội, để làm nổi bật ra những tác động thuần túy của hiện tượng làm việc quá sức đối với sức khỏe.

Nghiên cứu xác định rằng làm việc quá sức là nguy cơ đơn thuần lớn nhất gây ra bệnh nghề nghiệp, chiếm khoảng một phần ba gánh nặng về bệnh tật do công việc.

"Đối với cá nhân tôi, với tư cách là nhà dịch tễ học, tôi vô cùng ngạc nhiên khi chúng tôi phân tích về những con số này", Frank Pega, chuyên viên kỹ thuật của WHO và là tác giả chính của cuộc nghiên cứu, cho biết.

"Tôi vô cùng ngạc nhiên trước quy mô gánh nặng". Ông mô tả rằng, những phát hiện này tuy là vừa phải, nhưng có ý nghĩa quan trọng về mặt lâm sàng.

Làm việc quá sức có thể làm giảm sức khỏe và tuổi thọ theo hai cách chủ yếu sau.

Một là, tác hại sinh học của sự căng thẳng mãn tính, khi hormone căng thẳng gia tăng dẫn đến huyết áp và cholesterol tăng cao.

Kế đó là những thay đổi trong hành vi. Những người làm việc nhiều giờ có thể sẽ ngủ ít hơn, hầu như không có vận động, ăn uống không lành mạnh, hút thuốc và uống rượu để thích ứng với thực tế sinh hoạt.

Và có những lý do đặc biệt để lo lắng về làm việc quá sức cả trong khi chúng ta vẫn đang ở trong đại dịch Covid-19 lẫn trong cuộc sống sau dịch.

Đại dịch đã làm gia tăng áp lực công việc trong khi đem đến các hiện tượng bị kiệt sức mới nơi công sở.

Ấn Độ đã trở thành tâm dịch toàn cầu, với hơn 25 triệu ca mắc Covid-19. Nhưng đại dịch cũng ảnh hưởng đến sức khỏe theo những cách khác.

Sevith Rao, bác sĩ và người sáng lập Hiệp hội Tim mạch Ấn Độ, giải thích rằng người Nam Á vốn đã thuộc dạng có nguy cơ cao mắc bệnh tim. Giờ đây, "với đại dịch Covid, chúng ta đã chứng kiến làm việc tại nhà tăng lên, vốn xóa nhòa sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống của nhiều người, dẫn đến phá vỡ nề nếp giấc ngủ và vận động; điều này đến lượt nó đã làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ".

Hơn nữa, đại dịch đã gây ra sụt giảm kinh tế tệ hại nhất kể từ cuộc Đại Suy thoái.

Sau các lần suy thoái trước đây, giờ làm việc thực sự đã gia tăng. "Nó có vẻ gần giống như hiệu ứng dai dẳng", Pega thừa nhận, khi xem xét việc mất việc làm lan rộng trong thời suy thoái. Nhưng "thực tế dường như là người còn làm việc vẫn phải làm nhiều hơn để bù đắp cho những việc làm đã bị cắt giảm".

Những điểm nóng làm việc quá tải
Theo thông tin dữ liệu trong cuộc nghiên cứu, có đến 9% dân số thế giới, con số này bao gồm cả trẻ em, đang làm việc quá nhiều giờ. Và, kể từ năm 2000, số lượng người làm việc quá sức đã tăng lên.

Làm việc quá sức có ảnh hưởng khác nhau đến các nhóm người khác nhau.
Đàn ông làm việc nhiều giờ hơn phụ nữ ở mọi lứa tuổi. Làm việc quá sức lên đến đỉnh điểm ở độ tuổi bắt đầu bước vào thời kỳ trung niên, mặc dù phải mất lâu hơn để thấy tác động sức khỏe. (Các tác giả nghiên cứu dùng khoảng thời gian trễ 10 năm để theo dõi tác động của làm việc quá sức khi bắt đầu mắc bệnh; suy cho cùng, "chết vì làm việc quá sức" không phải là chuyện xảy ra qua chỉ một đêm).

(Nguồn: GETTY IMAGES)

Thông tin dữ liệu cũng cho thấy người dân ở Đông Nam Á dường như đang làm việc nhiều giờ nhất; người dân châu Âu làm ít nhất.

Pega giải thích rằng, việc dân châu Á làm việc nhiều hơn có thể có từ những lý do văn hóa. Và nhiều người làm việc trong khu vực phi chính thức ở các nước châu Á có mức thu nhập thấp và trung bình.

Như Pega chỉ ra, "Những người trong nền kinh tế phi chính thức có thể phải làm việc nhiều giờ để tồn tại, họ có thể đang làm nhiều công việc, họ có thể không được luật bảo trợ xã hội bảo vệ".

Ở phía bên kia, nhiều người châu Âu tận hưởng văn hóa làm việc với những kỳ nghỉ dài và thời gian nghỉ ngơi đáng kể. Thái độ làm việc thoải mái hơn này được ghi vào luật; chẳng hạn, Chỉ thị Thời gian Làm việc của Liên hiệp Châu Âu cấm nhân viên làm việc trung bình quá 48 giờ một tuần.

Nhưng ngay cả ở một số nước châu Âu, nhất là ở các nước ngoài Pháp và bán đảo Scandinavia, đã có tình trạng về tỷ lệ ngày càng tăng lao động có trình độ cao có thời gian làm việc khắc nghiệt kể từ năm 1990 (sau đỉnh cao của hoạt động công đoàn và các hình thức bảo vệ người lao động).

Một dấu hiệu rõ ràng là từ vấn đề ông Bộ trưởng y tế Áo đã từ chức hồi tháng Tư, nói rằng ông đã bị huyết áp cao và đường trong máu cao khi làm việc quá sức trong đại dịch.
Thông cáo công khai của ông là điều khá bất thường, không chỉ vì địa vị nổi bật của ông, mà còn bởi vì ông thật sự có thể rời bỏ công việc đã gây ra sự kiệt sức của mình.

Ở Seattle, cô Choi đã may mắn khi mà các đồng nghiệp ủng hộ nhu cầu làm việc chậm lại của cô.
Do không phải ai cũng có thể cân bằng trong công việc của mình, và không phải ai cũng nhận được cảnh cáo trước khi xảy ra đột quỵ hoặc đau tim gây tử vong, cần phải nổ lực khẩn cấp để giải quyết cuộc khủng hoảng sức khỏe này.

Đấu tranh với tình trạng làm việc quá sức
Nếu xu thế này cứ tiếp tục, làm việc quá sức và các tác hại sức khỏe có liên quan sẽ chỉ có tăng lên ngày càng nhiều hơn.

Điều này đặc biệt đáng lo ngại, do không biết có bao nhiêu quốc gia sẽ tiếp tục đề cao chuyện làm việc quá tải đến kiệt sức kiểu này. Và, khi giờ làm việc của chúng ta lại tăng trong đại dịch mà không có dấu hiệu dừng lại, trong khi lại bỏ qua sự quan tâm cần thiết đến sức khỏe.

Gánh nặng nhằm phá vỡ vòng tuần hoàn rơi vào tay của cả người chủ và người lao động theo một cách nào đó và mọi người cần phải làm việc cùng nhau để kiềm chế làm việc quá sức và hạn chế các vấn đề xấu có thể phát sinh.

Nhìn chung, Pega kêu gọi các công ty nên chấp nhận công việc có tính cách linh hoạt hơn, tạo thêm nhiều phương tiện khác để cải thiện sự cân bằng trong lịch làm việc. Họ cũng nên coi trọng việc hỗ trợ cho sức khỏe nghề nghiệp.

Rao nhận xét: "Chúng tôi tại Hiệp hội Tim mạch Ấn Độ tin rằng việc tăng cường giáo dục và sàng lọc là chìa khóa để ngăn ngừa bệnh tim mạch và đột quỵ".

Rõ ràng mỗi người lao động có vai trò trong việc định hình lại thái độ làm việc của họ và tất cả chúng ta đều có thể tìm cách phản bác lại việc phải làm việc quá sức vốn đã khiến rất nhiều người trong chúng ta dán mắt vào điện thoại đến tận khuya.

Nếu càng sớm thực thi điều này sớm chừng nào, tình trạng của chúng ta sẽ tốt chừng đó; vì khi làm việc quá sức là nguy cơ được tích lũy qua nhiều năm, ngăn không để nó biến thành mãn tính có thể làm bớt đi tính nghiêm trọng của các rủi ro tồi tệ nhất đối với sức khỏe.

Nhưng những thay đổi sâu rộng nhất phải được giải quyết ở cấp chính phủ. Pega nói, "Chúng tôi đã có giải pháp. Mọi người đã đặt ra giới hạn về số giờ làm việc tối đa", chẳng hạn Chỉ thị Thời gian Làm việc châu Âu hoặc các luật về quyền được nghỉ phép khác.

Ở các quốc gia có luật lệ chặt chẽ về hạn chế thời gian làm việc, điều quan trọng là phải thực thi và giám sát các luật đó.

Và ở các nước mà nguồn an sinh xã hội yếu kém, các biện pháp giảm đói nghèo và các chương trình phúc lợi có thể làm giảm số lượng người làm việc đến chết bỏ chỉ vì mục đích cần thiết đơn thuần là sinh tồn.

Rốt cuộc, vấn đề làm việc quá sức và tác hại sức khỏe mà nó gây ra sẽ vẩn còn tiếp diễn nếu chúng ta không có thay đổi trong cách làm việc của mình.

Và sự thay đổi này không phải là điều không thể làm. "Chúng ta có thể làm điều gì đó", Pega quả quyết. "Việc này là có lợi ích cho tất cả mọi người".

Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC WorkLife.

*** M