Tweet
“… thì xin hãy cho tình nhân sống thêm vài lần.”
Phạm Duy
Bây giờ là cuối năm ta. Dù thế nào mùa Xuân cũng trở về… Trong khi chờ đợi, anh xin nói đôi chút về hoa hồng và tình yêu. Em ạ, không biết triết gia nào đã nói: “Tình yêu có thể biến một gã khờ thành thiên tài và biến thiên tài thành một gã khờ”. Anh không phải là thiên tài nhưng đôi khi thấy mình sao giống Du Thản Chi và Ðoàn Dự quá. Lại có người nói: “Tình yêu có thể biến một người tình già thành một gã tình nhân trẻ và… sung.” Ðiều này thì có thể đúng nhưng coi chừng, phải hỏi kỹ lại nhà thơ Thận Nhiên cho chắc ăn.
Em còn nhớ ngày xưa, những năm cuối 1960 ở Sài Gòn, một đêm màu hồng hay đêm màu xanh nào đó, ở Café Nữ Hoàng trên đường Catinat, chúng ta cùng ngồi nghe – ôi, bông phù dung có nhớ ca khúc Rose, Rose I Love You qua tiếng hát rất “mâle”, rất đàn ông của anh chàng Frankie Laine: “Tôi yêu em người em mắt nâu, em thơm ngát và mảnh khảnh dưới bầu trời nhiệt đới, cả cuộc đời tôi sẽ luôn ghi nhớ điệu nhạc phương đông, cánh hoa ngát hương cài trên mái tóc em, cơn gió nhẹ mang mùi hoa sen và những cây cọ đong đưa dưới trời…” Và còn Yellow roses of Texas nữa. Ôi, những bông hồng vàng trước nhà mà em vẫn yêu quý. Ðể rồi bây giờ, khi em và anh đã đi trên đường chiều, thì em lại bảo em thích bông hồng màu xanh cơ. Trời ạ, anh biết kiếm đâu ra hoa hồng xanh đây, thôi thì – bắt chước một nhân vật tiểu thuyết – anh gởi tặng em một bông hồng đỏ vậy, kèm theo bài hát Red rose for a blue lady. Bản nhạc này, được hát bởi các giọng ca ngọt ngào như Andy Williams và Engelbert Humperdinck, là lời của một chàng trai muốn năn nỉ người yêu sau một cuộc cãi vã – như trưa nào chiều nào anh và em… Còn nữa, anh muốn được cùng em đọc lại bài thơ của hai người bạn yêu nhau lúc còn đi học: Roses are red, my love/ Violets are blue/ Sugar is sweet, my love/ But not as sweet as you (Hoa hồng thì màu đỏ, hoa đồng thảo màu tím xanh, đường thì ngọt nhưng cũng không ngọt ngào bằng em). Một mối tình học trò mong manh với bài thơ ghi vào đầu một cuốn sách. Họ đã xa nhau – chẳng ai hiểu tại sao, vì cuộc đời ngăn cách chúng ta (et la vie nous sépare)?- và chỉ gặp lại nhau khi đôi bên ván đã đóng thuyền, mà đóng rất chắc nữa kia, em ạ. Ôi thật là buồn, thật là tội nghiệp, phải không em? Em còn nhớ Edith Piaf với La vie en rose, (mới đây em đã xem phim “La vie en rose” rồi đấy, trong phim còn có ca khúc Non, je ne regrette rien (Không, tôi chẳng còn hối tiếc điều gì). Ca khúc “La vie en rose” cũng đã trở thành bất hủ với tiếng kèn trumpet và giọng hát của Louis Armstrong. Và làm sao quên được một thời mê ciné với Audrey Hepburn cất cao giọng hát khúc ca sau đây khi ngồi cạnh Humphrey Bogart trong phim Sabrina: “Tôi lạc vào thế giới hoa hồng nở rộ, khi nghe anh nói, thiên thần hát ca, mỗi lời của anh đã biến thành khúc nhạc tình lộng lẫy”.
Và hôm nay, dưới trời nắng ấm rực rỡ của Cali hay trên thành phố đồng cỏ Texas, hoặc giả trong những áng tuyết Virginia và mưa phùn Atlanta, dù em ở đâu cũng hãy cùng anh nghe khúc nhạc sau đây: “Có người nói rằng tình yêu là một dòng sông, dòng sông sẽ nhận chìm những cây lau sậy yếu mềm, có kẻ cho rằng tình yêu là một lưỡi dao làm tâm hồn bạn rướm máu. Tôi thì cho rằng tình yêu là một bông hoa mà em là hạt mầm duy nhất. (Some say love, it is a river that drowns the tender reed. Some say love, it is a razor that leaves your soul to bleed… I say love, it is a flower, and You, its only seed )”.
Đinh Cường
Cũng trên trang báo này, mới đây thôi, khi chờ những tín hiệu của mùa Xuân, anh đã nói đến những bông hoa còn ngủ trong lòng đất giá băng, đợi ngày nắng Xuân ấm áp sẽ mọc lên. Và hôm nay, em nghe lại khúc nhạc này: “Khi bạn trở nên quá cô đơn trong bóng đêm và con đường trước mắt dường như quá dài; khi bạn nghĩ rằng tình yêu chỉ dành cho những ai may mắn và mạnh mẽ; hãy nhớ rằng trong mùa Ðông, sâu bên dưới lớp tuyết lạnh lẽo, ấp ủ một hạt mầm, và với tình yêu ấm áp của ánh nắng mặt trời, đến mùa Xuân, hạt mầm đó sẽ nở thành cánh hoa hồng” (When the night has been too lonely, and the road has been too long, when you think that love is only for the lucky and for the strong, just remember in the winter far beneath the bitter snows lies the seed, that with the sun’s love, in the spring becomes the Rose…)
Những bông hồng vàng ở Texas, và những bông hồng màu brigitte ở quán cà phê, em có nhớ? Và còn nữa, hoa thủy tiên daffodils mà anh đã nói với em khi mùa Ðông chưa qua hết. Xin gởi em mối tình tội nghiệp sau đây của một anh chàng clochard tận bên xứ sương mù Anh Cát Lợi: “Tôi không có nhà cao cửa lớn, cũng chẳng có mảnh đất nào làm nơi cư ngụ.Thậm chí tờ đô la nhàu nát trong tay cũng không có. Nhưng tôi có thể cho em thấy nắng sáng tràn về trên ngàn ngọn đồi của miền đồng cỏ, tôi có thể hôn em và tặng em bảy bông hoa thủy tiên vàng rực.” Em có thấy nắng vàng và hoa thủy tiên là đẹp không, giữa mùa Xuân này? Vậy thì hãy nghe tiếp sau đây Brother Four hát về những cành thủy tiên màu vàng của chúng ta trong Seven daffodils. Bài hát với những ca từ thật lãng mạn “… tôi chẳng có nhiều tiền để mua cho em những tặng vật đẹp. Tôi chỉ có thể dùng ánh trăng để dệt, để đan thành chuỗi hạt, thành nhẫn cho em. Bảy bông hoa thủy tiên màu vàng, lấp lánh trong ánh nắng. Khi ngày trôi qua, chúng cũng sẽ chiếu sáng con đường vào buổi tối, và khi đó tôi sẽ mang đến cho em âm nhạc, mang đến cho em mẩu bánh mì và chiếc gối làm từ những cành thông.”
Bông hồng vàng, rồi hoa thủy tiên vàng, anh muốn thêm vào đây Hoa Vàng Mấy Ðộ, bài ca mà chúng ta từng hát với nhau ngày nào – ở đâu nhỉ, em nhớ không? Không, có lẽ chỉ là tình yêu ảo mà thôi. Nó không xảy ra ở đâu cả. Nó là eLove. Nhưng em đã ra đi bỏ lại nơi này. Vậy thì “Xin cho bốn mùa / đất trời lặng gió / đường trần em đi / hoa vàng mấy độ…” Nha em!
Tim Nguyễn
===
Ca khúc “Xuân Ca” của nhạc sĩ Phạm Duy
Một mùa xuân vĩnh cửu Tuyệt phẩm Xuân Ca của Phạm Duy được nhạc sĩ nhắc đến trong hồi ký của mình: “Cũng trong dòng nhạc tâm linh, tôi soạn bài XUÂN CA, lần này không phải là hành khúc hay âu ca mà là dân ca phát triển. Trong bài này, tôi muốn nói mùa Xuân của tôi đã có ngay trong đêm tân hôn của cha mẹ tôi. Xuân như mặt trời nổ trong lòng mẹ, rồi từ đó tôi ra đời, góp chung câu gào thiết tha cho mùa xuân vĩnh cửu. Nếu tôi chết đi, xin cho tôi được tái sinh nhiều lần để tôi tiếp tục đi mãi trong mùa Xuân.
Lời bản nhạc XUÂN CA được soạn theo ngũ cung Việt Nam:
Xuân trong tôi đã khơi trong một đêm vui
Một đêm, một đêm gối chăn phòng the đón cha mẹ về.
Xuân âm u lắt leo trong nguồn suối mơ
Bừng reo rồi theo nắng lên từ cha chói chan lòng mẹ
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi Xuân ơi, Xuân ới,
Xuân ơi Xuân tôi ra góp chung câu gào thiết tha
Là xinh, là tươi có Xuân thưở xưa ước mơ hiền hoà
Xuân xanh lơ, hắt hiu trong trời nắng mưa
Vườn Xuân là Xuân có hoa ngày mai hát
Xuân thật dài Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi Xuân ơi, Xuân ới,
Xuân ơi Xuân tôi sang bến yêu tôi tìm gió trăng
Tình Xuân là Xuân có khi mừng vơi có khi sầu đầy
Xuân yêu đương muốn căng lên nhựa sống ngon
Tìm em gặp em đón Xuân nghìn năm bão
Xuân ngập lòng Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân lên cao chóp Xuân buông nhịp xuống sâu
Hồn Xuân hồn thiêng ngút lên từ lâu cõi
Xuân còn dài Xuân trong ta đã muôn ngàn lần đã qua
Mặc cho, mặc bao những cơn buồn thương những cơn giận hờn
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân tôi ơi sức Xuân tôi còn khát khao
Dù nay, dù mai cũng như mọi ai chết trong địa cầu
Xuân muôn năm có ta Xuân còn hỡi Xuân
Thì xin, thì Xuân hãy cho tình nhân sống thêm vài lần
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi.
Bài hát Xuân Ca có 5 đoạn điệp khúc được lặp lại, với giai điệu vui tươi, yêu đời. Bài hát có lời nhạc mà thoáng nghe qua, có thể người ta không hiểu hết được ý nghĩa.
Nghe bản nhạc Xuân Ca (Phạm Duy)
Nhạc sĩ Phạm Duy là người có 70 năm sự nghiệp âm nhạc với nhiều thăng trầm, tuy nhiên dù trải qua nhiều biến cố nhưng có lẽ chưa bao giờ ông hết yêu đời, chưa bao giờ ông ngừng tận hưởng những món quà mà cuộc sống mang lại. Những niềm yêu đời đó được ông thể hiện một cách rõ rệt qua Xuân Ca, khi ông nói rằng mùa xuân đã đến bên đời ngay từ khoảnh khắc đêm tân hôn của cha mẹ cho đến tận khi “chết trong địa cầu”.
Xuân trong tôi đã khơi trong một đêm vui Một đêm, một đêm gối chăn phòng the đón cha mẹ về Xuân âm u, lắt leo trong nguồn suối mơ Bừng reo rồi theo nắng lên từ cha chói chan lòng mẹ. Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi!
Nói về nội dung đoạn đầu tiên này của bài hát, xin trích nguyên văn lời nhà văn Phạm Xuân Đài:
“Thường bài hát nào cũng thế, thoạt tiên người ta rung cảm vì âm hưởng của lời lẽ ngân lên hơn là chính ý nghĩa của lời lẽ đó, nhất là loại ý nghĩa thâm trầm. Nhưng sau khi nói chuyện với cô bạn, tôi bỗng “ngộ” toàn bộ nội dung mấy câu trên, và có cảm giác như mình ý thức được tình trạng của mình từ khi mới chỉ là một tế bào, một con tinh trùng giữa cõi âm u của “nguồn suối mơ” trong cha tôi, để vào đêm gối chăn phòng the đầu tiên ấy, theo cơn “nắng lên từ cha” mà được phóng vào làm chói chan lòng mẹ. Đó mới là nguồn cội của cái gọi là xuân của một đời người. Ca tụng mùa xuân thì phải bắt đầu từ tình trạng ấy, chỗ thâm sâu, chỗ uyên nguyên của tất cả những biểu hiện về sau mà người ta vẫn ca tụng mùa xuân” (Tạp chí “Văn”, số đặc biệt về Phạm Duy, tháng 6&7/2002, trang 120).
Xuân tôi ra, góp chung câu gào thiết tha Là xinh, là tươi có Xuân thuở xưa ước mơ hiền hoà. Xuân xanh lơ, hắt hiu trong trời nắng mưa Vườn Xuân là Xuân có hoa ngày mai hát Xuân thật dài. Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi! Xuân tôi sinh ra là “góp chung câu gào thiết tha”
Có yêu đời lắm, tạ ơn đời lắm, tác giả mới đưa vào đây được “câu gào thiết tha” rất đắc không dễ ai cũng sử dụng được. Góp chung với nhân loại tiếng gào tha thiết từ khi tôi làm người, cảm nhận cuộc đời này là mùa Xuân vĩnh cữu. Xuân xinh tươi có ở khắp nơi từ ngày xưa đến hiện tại và ngày mai… Xuân khứ lai bất tận mãi tận mãi cho muôn loài Xuân tôi sang bến yêu tôi tìm gió trăng Tình Xuân là Xuân có khi mừng vơi, có khi sầu đầy Xuân yêu đương, muốn căng lên nhựa sống ngon Tìm em, gặp em đón Xuân nghìn năm bão Xuân ngập lòng. Xuân tôi sang tìm gió trăng nơi bến bờ yêu thương của cuộc đời, mùa Xuân dài của thế gian có khi vui có khi buồn, đó là lẽ thường của thế nhân. Xuân không phải chờ mùa Xuân đến mới có, mà Xuân trường miên mãi trong nếu lòng người giũ bỏ hết muộn phiền âu lo. Tìm em khi Xuân yêu đương “căng lên nhựa sống ngon”. Tình yêu là trái chín trong vườn Xuân đầy. Gặp em để đón “Xuân nghìn năm bão Xuân ngập lòng”.
Không có nhạc sĩ nào đưa “bão Xuân” vào âm nhạc như Phạm Duy, tưởng như là nghịch lý nhưng đã nói lên được tình yêu Xuân sôi nổi dâng ngập trong lòng. Xuân lên cao, chót Xuân buông nhìn xuống sâu Hồn Xuân, hồn thiêng ngút lên từ lâu cõi Xuân còn dài Xuân trong ta đã muôn ngàn lần đã qua Mặc cho, mặc bao những cơn buồn thương những cơn giận hờn. Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi! Xuân lên cao chót vót nhìn buông xuống tận hố thẳm vực sâu. Hồn Xuân là hồn thiêng ngút lên từ cõi Xuân miên viễn. Xuân từ xưa xa đã muôn ngàn lần qua đây và mãi ở lại trong ta. Mặc cho những giận hờn buồn thương đời thường, hãy lắng nghe mùa Xuân vuốt ve vỗ về những vết thương trần ai, hãy tận hưởng mùa Xuân vĩnh cửu để đời vơi đi bớt ưu phiền. Xuân tôi ơi! Sức Xuân tôi còn khát khao Dù nay, dù mai cũng như mọi ai chết trong địa cầu Xuân muôn năm, có ta Xuân còn hơi Xuân Thì xin, thì Xuân hãy cho tình nhân sống thêm vài lần. Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi!
Còn mùa Xuân là còn khát vọng sống yêu thương. Dù ngày mai ai cũng không còn tồn tại trên trái đất này thì mùa Xuân vẫn cứ mãi là Xuân muôn năm. “Có ta Xuân còn hơi Xuân” ở nơi nào có chúng ta thì có mùa Xuân. “Hãy cho tình nhân sống thêm vài lần” – Ước nguyện để tái sinh làm lại tình nhân để yêu thêm mùa Xuân, đó cũng là nỗi khát khao sống để được “gào thiết tha” lên vài lần Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi! Nghe Xuân Ca của Phạm Duy là nghe tình yêu mùa Xuân phơi phới ngút lên trong niềm hạnh phúc chào đón Xuân mới. Ngoài những giai điệu vui tươi yêu đời, điều lắng lại là ý nghĩa thâm trầm từ những ca từ gợi lên sức sống dâng tràn và tình yêu đời mãnh liệt.
Trương Đình Tuấn
Phạm Duy
Bây giờ là cuối năm ta. Dù thế nào mùa Xuân cũng trở về… Trong khi chờ đợi, anh xin nói đôi chút về hoa hồng và tình yêu. Em ạ, không biết triết gia nào đã nói: “Tình yêu có thể biến một gã khờ thành thiên tài và biến thiên tài thành một gã khờ”. Anh không phải là thiên tài nhưng đôi khi thấy mình sao giống Du Thản Chi và Ðoàn Dự quá. Lại có người nói: “Tình yêu có thể biến một người tình già thành một gã tình nhân trẻ và… sung.” Ðiều này thì có thể đúng nhưng coi chừng, phải hỏi kỹ lại nhà thơ Thận Nhiên cho chắc ăn.
Em còn nhớ ngày xưa, những năm cuối 1960 ở Sài Gòn, một đêm màu hồng hay đêm màu xanh nào đó, ở Café Nữ Hoàng trên đường Catinat, chúng ta cùng ngồi nghe – ôi, bông phù dung có nhớ ca khúc Rose, Rose I Love You qua tiếng hát rất “mâle”, rất đàn ông của anh chàng Frankie Laine: “Tôi yêu em người em mắt nâu, em thơm ngát và mảnh khảnh dưới bầu trời nhiệt đới, cả cuộc đời tôi sẽ luôn ghi nhớ điệu nhạc phương đông, cánh hoa ngát hương cài trên mái tóc em, cơn gió nhẹ mang mùi hoa sen và những cây cọ đong đưa dưới trời…” Và còn Yellow roses of Texas nữa. Ôi, những bông hồng vàng trước nhà mà em vẫn yêu quý. Ðể rồi bây giờ, khi em và anh đã đi trên đường chiều, thì em lại bảo em thích bông hồng màu xanh cơ. Trời ạ, anh biết kiếm đâu ra hoa hồng xanh đây, thôi thì – bắt chước một nhân vật tiểu thuyết – anh gởi tặng em một bông hồng đỏ vậy, kèm theo bài hát Red rose for a blue lady. Bản nhạc này, được hát bởi các giọng ca ngọt ngào như Andy Williams và Engelbert Humperdinck, là lời của một chàng trai muốn năn nỉ người yêu sau một cuộc cãi vã – như trưa nào chiều nào anh và em… Còn nữa, anh muốn được cùng em đọc lại bài thơ của hai người bạn yêu nhau lúc còn đi học: Roses are red, my love/ Violets are blue/ Sugar is sweet, my love/ But not as sweet as you (Hoa hồng thì màu đỏ, hoa đồng thảo màu tím xanh, đường thì ngọt nhưng cũng không ngọt ngào bằng em). Một mối tình học trò mong manh với bài thơ ghi vào đầu một cuốn sách. Họ đã xa nhau – chẳng ai hiểu tại sao, vì cuộc đời ngăn cách chúng ta (et la vie nous sépare)?- và chỉ gặp lại nhau khi đôi bên ván đã đóng thuyền, mà đóng rất chắc nữa kia, em ạ. Ôi thật là buồn, thật là tội nghiệp, phải không em? Em còn nhớ Edith Piaf với La vie en rose, (mới đây em đã xem phim “La vie en rose” rồi đấy, trong phim còn có ca khúc Non, je ne regrette rien (Không, tôi chẳng còn hối tiếc điều gì). Ca khúc “La vie en rose” cũng đã trở thành bất hủ với tiếng kèn trumpet và giọng hát của Louis Armstrong. Và làm sao quên được một thời mê ciné với Audrey Hepburn cất cao giọng hát khúc ca sau đây khi ngồi cạnh Humphrey Bogart trong phim Sabrina: “Tôi lạc vào thế giới hoa hồng nở rộ, khi nghe anh nói, thiên thần hát ca, mỗi lời của anh đã biến thành khúc nhạc tình lộng lẫy”.
Và hôm nay, dưới trời nắng ấm rực rỡ của Cali hay trên thành phố đồng cỏ Texas, hoặc giả trong những áng tuyết Virginia và mưa phùn Atlanta, dù em ở đâu cũng hãy cùng anh nghe khúc nhạc sau đây: “Có người nói rằng tình yêu là một dòng sông, dòng sông sẽ nhận chìm những cây lau sậy yếu mềm, có kẻ cho rằng tình yêu là một lưỡi dao làm tâm hồn bạn rướm máu. Tôi thì cho rằng tình yêu là một bông hoa mà em là hạt mầm duy nhất. (Some say love, it is a river that drowns the tender reed. Some say love, it is a razor that leaves your soul to bleed… I say love, it is a flower, and You, its only seed )”.
Đinh Cường
Cũng trên trang báo này, mới đây thôi, khi chờ những tín hiệu của mùa Xuân, anh đã nói đến những bông hoa còn ngủ trong lòng đất giá băng, đợi ngày nắng Xuân ấm áp sẽ mọc lên. Và hôm nay, em nghe lại khúc nhạc này: “Khi bạn trở nên quá cô đơn trong bóng đêm và con đường trước mắt dường như quá dài; khi bạn nghĩ rằng tình yêu chỉ dành cho những ai may mắn và mạnh mẽ; hãy nhớ rằng trong mùa Ðông, sâu bên dưới lớp tuyết lạnh lẽo, ấp ủ một hạt mầm, và với tình yêu ấm áp của ánh nắng mặt trời, đến mùa Xuân, hạt mầm đó sẽ nở thành cánh hoa hồng” (When the night has been too lonely, and the road has been too long, when you think that love is only for the lucky and for the strong, just remember in the winter far beneath the bitter snows lies the seed, that with the sun’s love, in the spring becomes the Rose…)
Những bông hồng vàng ở Texas, và những bông hồng màu brigitte ở quán cà phê, em có nhớ? Và còn nữa, hoa thủy tiên daffodils mà anh đã nói với em khi mùa Ðông chưa qua hết. Xin gởi em mối tình tội nghiệp sau đây của một anh chàng clochard tận bên xứ sương mù Anh Cát Lợi: “Tôi không có nhà cao cửa lớn, cũng chẳng có mảnh đất nào làm nơi cư ngụ.Thậm chí tờ đô la nhàu nát trong tay cũng không có. Nhưng tôi có thể cho em thấy nắng sáng tràn về trên ngàn ngọn đồi của miền đồng cỏ, tôi có thể hôn em và tặng em bảy bông hoa thủy tiên vàng rực.” Em có thấy nắng vàng và hoa thủy tiên là đẹp không, giữa mùa Xuân này? Vậy thì hãy nghe tiếp sau đây Brother Four hát về những cành thủy tiên màu vàng của chúng ta trong Seven daffodils. Bài hát với những ca từ thật lãng mạn “… tôi chẳng có nhiều tiền để mua cho em những tặng vật đẹp. Tôi chỉ có thể dùng ánh trăng để dệt, để đan thành chuỗi hạt, thành nhẫn cho em. Bảy bông hoa thủy tiên màu vàng, lấp lánh trong ánh nắng. Khi ngày trôi qua, chúng cũng sẽ chiếu sáng con đường vào buổi tối, và khi đó tôi sẽ mang đến cho em âm nhạc, mang đến cho em mẩu bánh mì và chiếc gối làm từ những cành thông.”
Bông hồng vàng, rồi hoa thủy tiên vàng, anh muốn thêm vào đây Hoa Vàng Mấy Ðộ, bài ca mà chúng ta từng hát với nhau ngày nào – ở đâu nhỉ, em nhớ không? Không, có lẽ chỉ là tình yêu ảo mà thôi. Nó không xảy ra ở đâu cả. Nó là eLove. Nhưng em đã ra đi bỏ lại nơi này. Vậy thì “Xin cho bốn mùa / đất trời lặng gió / đường trần em đi / hoa vàng mấy độ…” Nha em!
Tim Nguyễn
===
Ca khúc “Xuân Ca” của nhạc sĩ Phạm Duy
Một mùa xuân vĩnh cửu Tuyệt phẩm Xuân Ca của Phạm Duy được nhạc sĩ nhắc đến trong hồi ký của mình: “Cũng trong dòng nhạc tâm linh, tôi soạn bài XUÂN CA, lần này không phải là hành khúc hay âu ca mà là dân ca phát triển. Trong bài này, tôi muốn nói mùa Xuân của tôi đã có ngay trong đêm tân hôn của cha mẹ tôi. Xuân như mặt trời nổ trong lòng mẹ, rồi từ đó tôi ra đời, góp chung câu gào thiết tha cho mùa xuân vĩnh cửu. Nếu tôi chết đi, xin cho tôi được tái sinh nhiều lần để tôi tiếp tục đi mãi trong mùa Xuân.
Lời bản nhạc XUÂN CA được soạn theo ngũ cung Việt Nam:
Xuân trong tôi đã khơi trong một đêm vui
Một đêm, một đêm gối chăn phòng the đón cha mẹ về.
Xuân âm u lắt leo trong nguồn suối mơ
Bừng reo rồi theo nắng lên từ cha chói chan lòng mẹ
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi Xuân ơi, Xuân ới,
Xuân ơi Xuân tôi ra góp chung câu gào thiết tha
Là xinh, là tươi có Xuân thưở xưa ước mơ hiền hoà
Xuân xanh lơ, hắt hiu trong trời nắng mưa
Vườn Xuân là Xuân có hoa ngày mai hát
Xuân thật dài Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi Xuân ơi, Xuân ới,
Xuân ơi Xuân tôi sang bến yêu tôi tìm gió trăng
Tình Xuân là Xuân có khi mừng vơi có khi sầu đầy
Xuân yêu đương muốn căng lên nhựa sống ngon
Tìm em gặp em đón Xuân nghìn năm bão
Xuân ngập lòng Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân lên cao chóp Xuân buông nhịp xuống sâu
Hồn Xuân hồn thiêng ngút lên từ lâu cõi
Xuân còn dài Xuân trong ta đã muôn ngàn lần đã qua
Mặc cho, mặc bao những cơn buồn thương những cơn giận hờn
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân tôi ơi sức Xuân tôi còn khát khao
Dù nay, dù mai cũng như mọi ai chết trong địa cầu
Xuân muôn năm có ta Xuân còn hỡi Xuân
Thì xin, thì Xuân hãy cho tình nhân sống thêm vài lần
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi.
Bài hát Xuân Ca có 5 đoạn điệp khúc được lặp lại, với giai điệu vui tươi, yêu đời. Bài hát có lời nhạc mà thoáng nghe qua, có thể người ta không hiểu hết được ý nghĩa.
Nghe bản nhạc Xuân Ca (Phạm Duy)
Nhạc sĩ Phạm Duy là người có 70 năm sự nghiệp âm nhạc với nhiều thăng trầm, tuy nhiên dù trải qua nhiều biến cố nhưng có lẽ chưa bao giờ ông hết yêu đời, chưa bao giờ ông ngừng tận hưởng những món quà mà cuộc sống mang lại. Những niềm yêu đời đó được ông thể hiện một cách rõ rệt qua Xuân Ca, khi ông nói rằng mùa xuân đã đến bên đời ngay từ khoảnh khắc đêm tân hôn của cha mẹ cho đến tận khi “chết trong địa cầu”.
Xuân trong tôi đã khơi trong một đêm vui Một đêm, một đêm gối chăn phòng the đón cha mẹ về Xuân âm u, lắt leo trong nguồn suối mơ Bừng reo rồi theo nắng lên từ cha chói chan lòng mẹ. Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi!
Nói về nội dung đoạn đầu tiên này của bài hát, xin trích nguyên văn lời nhà văn Phạm Xuân Đài:
“Thường bài hát nào cũng thế, thoạt tiên người ta rung cảm vì âm hưởng của lời lẽ ngân lên hơn là chính ý nghĩa của lời lẽ đó, nhất là loại ý nghĩa thâm trầm. Nhưng sau khi nói chuyện với cô bạn, tôi bỗng “ngộ” toàn bộ nội dung mấy câu trên, và có cảm giác như mình ý thức được tình trạng của mình từ khi mới chỉ là một tế bào, một con tinh trùng giữa cõi âm u của “nguồn suối mơ” trong cha tôi, để vào đêm gối chăn phòng the đầu tiên ấy, theo cơn “nắng lên từ cha” mà được phóng vào làm chói chan lòng mẹ. Đó mới là nguồn cội của cái gọi là xuân của một đời người. Ca tụng mùa xuân thì phải bắt đầu từ tình trạng ấy, chỗ thâm sâu, chỗ uyên nguyên của tất cả những biểu hiện về sau mà người ta vẫn ca tụng mùa xuân” (Tạp chí “Văn”, số đặc biệt về Phạm Duy, tháng 6&7/2002, trang 120).
Xuân tôi ra, góp chung câu gào thiết tha Là xinh, là tươi có Xuân thuở xưa ước mơ hiền hoà. Xuân xanh lơ, hắt hiu trong trời nắng mưa Vườn Xuân là Xuân có hoa ngày mai hát Xuân thật dài. Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi! Xuân tôi sinh ra là “góp chung câu gào thiết tha”
Có yêu đời lắm, tạ ơn đời lắm, tác giả mới đưa vào đây được “câu gào thiết tha” rất đắc không dễ ai cũng sử dụng được. Góp chung với nhân loại tiếng gào tha thiết từ khi tôi làm người, cảm nhận cuộc đời này là mùa Xuân vĩnh cữu. Xuân xinh tươi có ở khắp nơi từ ngày xưa đến hiện tại và ngày mai… Xuân khứ lai bất tận mãi tận mãi cho muôn loài Xuân tôi sang bến yêu tôi tìm gió trăng Tình Xuân là Xuân có khi mừng vơi, có khi sầu đầy Xuân yêu đương, muốn căng lên nhựa sống ngon Tìm em, gặp em đón Xuân nghìn năm bão Xuân ngập lòng. Xuân tôi sang tìm gió trăng nơi bến bờ yêu thương của cuộc đời, mùa Xuân dài của thế gian có khi vui có khi buồn, đó là lẽ thường của thế nhân. Xuân không phải chờ mùa Xuân đến mới có, mà Xuân trường miên mãi trong nếu lòng người giũ bỏ hết muộn phiền âu lo. Tìm em khi Xuân yêu đương “căng lên nhựa sống ngon”. Tình yêu là trái chín trong vườn Xuân đầy. Gặp em để đón “Xuân nghìn năm bão Xuân ngập lòng”.
Không có nhạc sĩ nào đưa “bão Xuân” vào âm nhạc như Phạm Duy, tưởng như là nghịch lý nhưng đã nói lên được tình yêu Xuân sôi nổi dâng ngập trong lòng. Xuân lên cao, chót Xuân buông nhìn xuống sâu Hồn Xuân, hồn thiêng ngút lên từ lâu cõi Xuân còn dài Xuân trong ta đã muôn ngàn lần đã qua Mặc cho, mặc bao những cơn buồn thương những cơn giận hờn. Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi! Xuân lên cao chót vót nhìn buông xuống tận hố thẳm vực sâu. Hồn Xuân là hồn thiêng ngút lên từ cõi Xuân miên viễn. Xuân từ xưa xa đã muôn ngàn lần qua đây và mãi ở lại trong ta. Mặc cho những giận hờn buồn thương đời thường, hãy lắng nghe mùa Xuân vuốt ve vỗ về những vết thương trần ai, hãy tận hưởng mùa Xuân vĩnh cửu để đời vơi đi bớt ưu phiền. Xuân tôi ơi! Sức Xuân tôi còn khát khao Dù nay, dù mai cũng như mọi ai chết trong địa cầu Xuân muôn năm, có ta Xuân còn hơi Xuân Thì xin, thì Xuân hãy cho tình nhân sống thêm vài lần. Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi!
Còn mùa Xuân là còn khát vọng sống yêu thương. Dù ngày mai ai cũng không còn tồn tại trên trái đất này thì mùa Xuân vẫn cứ mãi là Xuân muôn năm. “Có ta Xuân còn hơi Xuân” ở nơi nào có chúng ta thì có mùa Xuân. “Hãy cho tình nhân sống thêm vài lần” – Ước nguyện để tái sinh làm lại tình nhân để yêu thêm mùa Xuân, đó cũng là nỗi khát khao sống để được “gào thiết tha” lên vài lần Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi! Nghe Xuân Ca của Phạm Duy là nghe tình yêu mùa Xuân phơi phới ngút lên trong niềm hạnh phúc chào đón Xuân mới. Ngoài những giai điệu vui tươi yêu đời, điều lắng lại là ý nghĩa thâm trầm từ những ca từ gợi lên sức sống dâng tràn và tình yêu đời mãnh liệt.
Trương Đình Tuấn