Hình ảnh chiếc gáo dừa mộc mạc, đơn sơ, vắt ngang qua lu sành đựng nước gợi lại trong tiềm thức của tôi nỗi nhớ vời vợi về khung cảnh làng quê của những ngày xưa...

Ngày xưa người ta không bán sẵn nhiều loại đồ dùng gia đình tiện lợi như bây giờ, nên người dân quê tôi luôn tận dụng những thứ sẵn có xung quanh để tự làm đồ dùng sinh hoạt. Đồ múc nước bằng gáo dừa đã “ra đời” như thế, rồi thân thuộc đi vào cuộc sống thường nhật của mọi người, mọi nhà. Nhớ ngày xưa, gáo dừa được dùng làm đồ múc nước rất thông dụng. Trên "miệng" những lu sành đựng nước ngày ấy, không phải là gáo múc nước bằng nhựa đủ màu xanh đỏ, hay gáo múc nước bằng nhôm, inox như bây giờ, mà là những chiếc gáo dừa giản dị, đã chuyển sang màu đen tuyền theo thời gian.

Gáo dừa thời ấy không chỉ dùng để múc nước, mà nó còn trở thành gáo múc bột tiện lợi của những nhà làm nghề tráng bánh tráng ở quê tôi.

Gáo múc bột được làm bằng sọ dừa nhỏ, có cán, đựng lượng bột vừa đủ cho một cái bánh. Qua chiếc gáo dừa, từng phần bột gạo trắng sóng sánh được quay tròn trên khuôn rồi lan ra thật mỏng để tạo thành hình, thành khối cho chiếc bánh tráng gạo tròn vành vạnh.

Gáo dừa nhìn thì đơn giản, nhưng để làm ra nó, người làm phải thật kỳ công, tỉ mỉ. Người ta phải lựa những chiếc sọ dừa già, tròn đều, cạo sạch phần xơ cho đến khi nhẵn thín rồi bổ đôi sọ dừa, khoét lỗ nhỏ hai bên để xiên thanh tre qua làm tay cầm. Ở công đoạn nào cũng vậy, người làm phải cầm gáo dừa thật chắc tay và khi khoét lỗ mà vội tay quá, thì gáo dừa sẽ bị nứt và hỏng ngay...

Còn nhớ những buổi trưa hè oi ả, sau khi chạy nhảy cả buổi trời, lũ trẻ chúng tôi lại chạy ùa ra chiếc lu đựng nước giếng sau nhà, rồi tranh nhau gáo dừa múc nước uống đến tròn căng cả bụng. Nhớ những tối trăng thanh gió mát, được bà nội giao cho “trọng trách” cầm gáo dừa múc nước phụ nội gội đầu. Từng gáo nước mát lành đổ xuống "suối tóc" lấm tấm sợi bạc của nội trở thành hình ảnh dịu êm đọng lại thật bền chặt trong ký ức của tôi.

Ngày nay, cuộc sống đã có nhiều đổi thay. Vùng nông thôn bây giờ đâu còn mấy ai dùng gáo dừa để múc nước. Nhưng trước những đổi thay của cuộc sống, lòng người vẫn thường có xu hướng quay trở lại tìm về với ký ức, với những tĩnh lặng, mộc mạc của những ngày xa xưa.

Bởi vậy, lòng tôi vẫn thường vui đến lạ, khi vô tình bắt gặp hình ảnh lu nước, gáo dừa mộc mạc được các nhà hàng, quán cà phê, khu du lịch dùng làm tiểu cảnh, tạo không gian chân quê, dân dã để đưa khách hàng về với thú điền viên, thanh bình, mộc mạc. Ừ, thì hóa ra, giữa nhịp sống đương đại, vẫn còn rất nhiều người nhớ đến lu nước, gáo dừa của những ngày xưa...

Ý THU