Tweet
Nhân tình và Tình nhân là hai từ ngữ Việt gốc Hán có hai ý nghĩa khác nhau. Nhân tình 人情 = tình người; tình cảm giữa người với người; lòng dân, tình hình dân chúng; còn tình nhân 情人 = người tình; người yêu.
(Minh họa)
Tuy nhiên, trên thực tế khi sử dụng hai từ ngữ này trong tiếng Việt lại khá rắc rối. Nhiều người xài đúng, nhưng cũng không ít người nhầm lẫn, đánh đồng, hoặc không biết phân biệt rõ ràng giữa hai từ "nhân tình" và "tình nhân".
Từ điển tiếng Việt (do Hoàng Phê chủ biên) ghi nhận cách dùng trong thực tế như sau:
- tình nhân = người yêu. "Tình nhân lại gặp tình nhân, Hoa xưa ong cũ, mấy phân chung tình!" (Thúy Kiều).
- nhân tình = người có liên hệ yêu đương không chính đáng với người khác, trong giao tình với người ấy.
"tình nhân như nhân tình. …vợ ông phán mọc sừng đang bù khú với tình nhân ở phòng bên cạnh…" (Vũ Trọng Phụng).
Cách dùng một cách tùy tiện hai từ ngữ nhân tình và tình nhân không chỉ tồn tại trong đời sống, trong ngôn ngữ đại chúng mà còn in dấu ấn vào chữ nghĩa của cả những người cầm bút.
Mở đầu bài thơ Ghen, Nguyễn Bính Viết:
"Cô nhân tìnhbé của tôi ơi
Tôi muốn môi cô chỉ mỉm cười,
Những lúc có tôi, và mắt chỉ,
Nhìn tôi những lúc tôi xa xôi…"
Nếu hiểu nhân tình = "người có liên hệ yêu đương không chính đáng với người khác, trong giao tình với người ấy", như Hoàng Phê giảng, thì "Cô nhân tình bé của tôi ơi", trong thơ Nguyễn Bính hẳn là một phụ nữ ngoại tình, một kẻ đáng chê trách. Trong khi vào nội dung bài thơ, thì "cô nhân tình" này là một cô người yêu có vẻ đẹp và tất cả sự trong trắng, khiến cho nhà thơ phải "ghen" đến mức muốn giữ tất cả cho riêng mình:
"…Tôi muốn những đêm đông giá lạnh,
Chiêm bao đừng lẩn quẩn bên cô,
Bằng không tôi muốn cô đừng gặp,
Một trẻ trai nào trong giấc mơ..."
(Minh họa)
Như vậy, nếu đây là văn bản đáng tin cậy, thì Nguyễn Bính đã dùng chữ nhân tình ở đây với ý nghĩa không chính xác.
Với Vũ Trọng Phụng thì khi viết "…vợ ông phán mọc sừng đang bù khú với tình nhân ở phòng bên cạnh…", ông đã dùng đúng hai chữ tình nhân (người tình) theo nghĩa và cú pháp của một chữ Việt gốc Hán. Trong khi nhân tình mà từ điển của Hoàng Phê đã giảng "người có liên hệ yêu đương không chính đáng với người khác, trong giao tình với người ấy", thực chất (hoặc có thể) là cách diễn dịch hai chữ nhân tình theo cú pháp tiếng Việt thành người tình.
Đáng chú ý, con đường đưa hai chữ nhân tình trở thành tình nhân-người tình đã được Việt Nam tự điển (Hội Khai trí Tiến đức) ghi nhận: "nhân tình人情 • Tình của người ta <> Nhân-tình phản-phúc. Dùng sang tiếng Việt có nghĩa là người có tình ái riêng với nhau hay là lòng tư lợi nhận của đút lót <> "Đem tiền cho nhân tình. Người kia bị kiện, nhưng đã có nhân tình với quan".
Vậy nhân tình và tình nhân có những ý nghĩa chính xác như thế nào?
Xin được liệt kê ra một số ý nghĩa chính sau đây:
1/ NHÂN TÌNH:
-Tình người: Thành ngữ Hán Việt có câu Nhân tình thế thái (hoặc Thế thái nhân tình) có nghĩa là tình người, thói đời. Cụ Tú Xương khi nói về tình người bạc bẽo cũng đã viết: "Đ.mẹ nhân tình đã biết rồi, Lạt như nước ốc bạc như vôi". Hay "Trước đèn xem truyện Tây minh, Gẫm cười hai chữ nhân tình éo le" (Lục Vân Tiên). Ở đây, từ nhân tình đã được dùng chính xác với ý nghĩa là tình người, lòng người.
- Dân tình: Tình hình sinh hoạt của dân chúng; lòng dân, nguyện vọng của dân chúng (nghĩa cổ). Ví dụ, "Chuyến đi sang Pháp này, Trương Vĩnh Ký cũng thu thập, học hỏi được nhiều điều: 'Vĩnh Ký trong 9 tháng giúp theo Sứ sự, đều đặng hoàn toàn; nhơn đó mà lại được quan sát nhơn tình, phong tục, châu lưu thành quách sơn xuyên…'"(Trương Vĩnh Ký hành trạng – Đặng Thúc Liêng).
- Người tình: Người có mối giao du bất chính, khi cả hai (hoặc một trong hai) đang có vợ, có chồng. Ví dụ: "Ông ấy bắt nhân tình với một cô đang còn trẻ lắm", hoặc "Ông ấy có nhân tình nhân ngãi với...".
Lưu ý, nhân tình với ý nghĩa người tình, người yêu trong liên hệ luyến ái, yêu đương chân chính (như cách dùng của Nguyễn Bính trong bài thơ Ghen) hầu như không được sử dụng nhiều trong đời sống.
- Người yêu: người có liên hệ tình cảm thắm thiết, có ý muốn chung sống và gắn bó cuộc đời với một người nào đó (thường chỉ trai chưa vợ, gái chưa chồng). Theo ý ở đây, tình nhân là tình nhân, chứ không thể trở thành nhân tình được. Thế nên, chúng ta nói Ngày lễ tình nhân chứ không nói Ngày lễ nhân tình!
Sưu tầm
(Minh họa)
Tuy nhiên, trên thực tế khi sử dụng hai từ ngữ này trong tiếng Việt lại khá rắc rối. Nhiều người xài đúng, nhưng cũng không ít người nhầm lẫn, đánh đồng, hoặc không biết phân biệt rõ ràng giữa hai từ "nhân tình" và "tình nhân".
Từ điển tiếng Việt (do Hoàng Phê chủ biên) ghi nhận cách dùng trong thực tế như sau:
- tình nhân = người yêu. "Tình nhân lại gặp tình nhân, Hoa xưa ong cũ, mấy phân chung tình!" (Thúy Kiều).
- nhân tình = người có liên hệ yêu đương không chính đáng với người khác, trong giao tình với người ấy.
"tình nhân như nhân tình. …vợ ông phán mọc sừng đang bù khú với tình nhân ở phòng bên cạnh…" (Vũ Trọng Phụng).
Cách dùng một cách tùy tiện hai từ ngữ nhân tình và tình nhân không chỉ tồn tại trong đời sống, trong ngôn ngữ đại chúng mà còn in dấu ấn vào chữ nghĩa của cả những người cầm bút.
Mở đầu bài thơ Ghen, Nguyễn Bính Viết:
"Cô nhân tìnhbé của tôi ơi
Tôi muốn môi cô chỉ mỉm cười,
Những lúc có tôi, và mắt chỉ,
Nhìn tôi những lúc tôi xa xôi…"
Nếu hiểu nhân tình = "người có liên hệ yêu đương không chính đáng với người khác, trong giao tình với người ấy", như Hoàng Phê giảng, thì "Cô nhân tình bé của tôi ơi", trong thơ Nguyễn Bính hẳn là một phụ nữ ngoại tình, một kẻ đáng chê trách. Trong khi vào nội dung bài thơ, thì "cô nhân tình" này là một cô người yêu có vẻ đẹp và tất cả sự trong trắng, khiến cho nhà thơ phải "ghen" đến mức muốn giữ tất cả cho riêng mình:
"…Tôi muốn những đêm đông giá lạnh,
Chiêm bao đừng lẩn quẩn bên cô,
Bằng không tôi muốn cô đừng gặp,
Một trẻ trai nào trong giấc mơ..."
(Minh họa)
Như vậy, nếu đây là văn bản đáng tin cậy, thì Nguyễn Bính đã dùng chữ nhân tình ở đây với ý nghĩa không chính xác.
Với Vũ Trọng Phụng thì khi viết "…vợ ông phán mọc sừng đang bù khú với tình nhân ở phòng bên cạnh…", ông đã dùng đúng hai chữ tình nhân (người tình) theo nghĩa và cú pháp của một chữ Việt gốc Hán. Trong khi nhân tình mà từ điển của Hoàng Phê đã giảng "người có liên hệ yêu đương không chính đáng với người khác, trong giao tình với người ấy", thực chất (hoặc có thể) là cách diễn dịch hai chữ nhân tình theo cú pháp tiếng Việt thành người tình.
Đáng chú ý, con đường đưa hai chữ nhân tình trở thành tình nhân-người tình đã được Việt Nam tự điển (Hội Khai trí Tiến đức) ghi nhận: "nhân tình人情 • Tình của người ta <> Nhân-tình phản-phúc. Dùng sang tiếng Việt có nghĩa là người có tình ái riêng với nhau hay là lòng tư lợi nhận của đút lót <> "Đem tiền cho nhân tình. Người kia bị kiện, nhưng đã có nhân tình với quan".
Vậy nhân tình và tình nhân có những ý nghĩa chính xác như thế nào?
Xin được liệt kê ra một số ý nghĩa chính sau đây:
1/ NHÂN TÌNH:
-Tình người: Thành ngữ Hán Việt có câu Nhân tình thế thái (hoặc Thế thái nhân tình) có nghĩa là tình người, thói đời. Cụ Tú Xương khi nói về tình người bạc bẽo cũng đã viết: "Đ.mẹ nhân tình đã biết rồi, Lạt như nước ốc bạc như vôi". Hay "Trước đèn xem truyện Tây minh, Gẫm cười hai chữ nhân tình éo le" (Lục Vân Tiên). Ở đây, từ nhân tình đã được dùng chính xác với ý nghĩa là tình người, lòng người.
- Dân tình: Tình hình sinh hoạt của dân chúng; lòng dân, nguyện vọng của dân chúng (nghĩa cổ). Ví dụ, "Chuyến đi sang Pháp này, Trương Vĩnh Ký cũng thu thập, học hỏi được nhiều điều: 'Vĩnh Ký trong 9 tháng giúp theo Sứ sự, đều đặng hoàn toàn; nhơn đó mà lại được quan sát nhơn tình, phong tục, châu lưu thành quách sơn xuyên…'"(Trương Vĩnh Ký hành trạng – Đặng Thúc Liêng).
- Người tình: Người có mối giao du bất chính, khi cả hai (hoặc một trong hai) đang có vợ, có chồng. Ví dụ: "Ông ấy bắt nhân tình với một cô đang còn trẻ lắm", hoặc "Ông ấy có nhân tình nhân ngãi với...".
Lưu ý, nhân tình với ý nghĩa người tình, người yêu trong liên hệ luyến ái, yêu đương chân chính (như cách dùng của Nguyễn Bính trong bài thơ Ghen) hầu như không được sử dụng nhiều trong đời sống.
- 2/ TÌNH NHÂN:
- Người yêu: người có liên hệ tình cảm thắm thiết, có ý muốn chung sống và gắn bó cuộc đời với một người nào đó (thường chỉ trai chưa vợ, gái chưa chồng). Theo ý ở đây, tình nhân là tình nhân, chứ không thể trở thành nhân tình được. Thế nên, chúng ta nói Ngày lễ tình nhân chứ không nói Ngày lễ nhân tình!
Sưu tầm
Attached Files