Sa sút trí tuệ (Bệnh mất trí nhớ - Dementia) là một tình trạng tiến triển gây tổn thương và cuối cùng giết chết các tế bào não. Trong mười năm tới, các chuyên gia dự đoán khoảng 82 triệu người trên toàn thế giới sẽ mắc chứng mất trí nhớ [1]. Mặc dù vẫn chưa có cách chữa khỏi tình trạng này, nhưng việc biết các dấu hiệu cảnh báo sớm của chứng sa sút trí tuệ có thể giúp bạn hoặc người thân của bạn nhận được sự hỗ trợ mà họ cần.

Bệnh mất trí nhớ là gì?

Bệnh mất trí nhớ (Sa sút trí tuệ) không phải là một bệnh cụ thể. Thay vào đó, nó là một tập hợp các triệu chứng do rối loạn não khác nhau. Mặc dù mất trí nhớ ở một mức độ nhất định là bình thường khi bạn già đi, nhưng bệnh Alzheimer và các chứng mất trí nhớ khác lại khác.

Sa sút trí tuệ là tình trạng mất trí nhớ nghiêm trọng đến mức ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bạn. Những người mắc chứng mất trí nhớ gặp khó khăn trong việc tuân thủ các thói quen bình thường của họ, học những điều mới và hoàn thành các nhiệm vụ mà họ quen thuộc [3].

Mặc dù hầu hết những người phát triển chứng mất trí nhớ đều trên 65 tuổi, nhưng tình trạng này không chỉ dành riêng cho “người già”. Một phần nhỏ những người ở độ tuổi bốn mươi và năm mươi cũng có thể phát triển tình trạng này. Khi điều này xảy ra, các chuyên gia gọi nó là “chứng sa sút trí tuệ khởi phát ở tuổi trẻ” [2].

Khi tỷ lệ sa sút trí tuệ tiếp tục gia tăng trên toàn thế giới, điều rất quan trọng là phải biết các dấu hiệu cảnh báo sớm của tình trạng này. Điều này sẽ giúp chẩn đoán bệnh sớm hơn và bắt đầu lập một kế hoạch chăm sóc phù hợp khi bệnh tiến triển.

12 dấu hiệu cảnh báo sớm chứng mất trí nhớ

Đặc biệt trong giai đoạn đầu, các dấu hiệu cảnh báo về chứng sa sút trí tuệ có thể rất tinh vi và khó phát hiện. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ hành vi nào sau đây ở bản thân hoặc người thân, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc được đánh giá chứng mất trí nhớ.

1. Thường hay quên

Tất nhiên, hay quên là một vấn đề thỉnh thoảng xảy ra với tất cả mọi người, nhưng đối với những người có dấu hiệu cảnh báo sớm về chứng mất trí nhớ, tình trạng mất trí nhớ ngắn hạn sẽ rõ rệt hơn hoặc có thể thường xuyên hơn.

Ví dụ, một người nào đó trong giai đoạn đầu của chứng sa sút trí tuệ có thể để đồ vật ở những nơi kỳ lạ, chẳng hạn như để chìa khóa trong bát đựng đường hoặc để ví của họ trong ngăn kéo bếp [4]. Ngoài ra, người mắc chứng sa sút trí tuệ sớm có thể nhớ lại các sự kiện trong quá khứ của họ, nhưng không thể nhớ họ đã ăn gì vào bữa sáng.

Một báo cáo năm 2009 cho thấy bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer cũng gặp khó khăn trong việc thiết lập những ký ức dài hạn mới. Các nhà nghiên cứu giải thích rằng điều này là do những thay đổi bệnh lý trong bệnh Alzheimer xảy ra chủ yếu ở vùng hồi hải mã của não. Vùng não này đóng vai trò chính trong học tập và trí nhớ [5].

2. Khó khăn với những nhiệm vụ quen thuộc

Những người bị sa sút trí tuệ thường gặp khó khăn khi thực hiện các công việc thường ngày. Thông thường, điều này bắt đầu với những nhiệm vụ phức tạp hơn như lái xe đến một địa điểm quen thuộc, chuẩn bị bữa ăn hoặc chơi trò chơi cờ yêu thích của họ. Tuy nhiên, dần dần, các nhiệm vụ đơn giản hơn có thể ngày càng trở nên khó khăn hơn.

Ngoài ra, người mắc chứng mất trí nhớ cũng có thể bắt đầu gặp khó khăn khi học các nhiệm vụ mới hoặc tuân theo các thói quen mới [6].

3. Vấn đề ngôn ngữ khi nói

Một trong những dấu hiệu cảnh báo sớm của chứng sa sút trí tuệ là khi ai đó gặp khó khăn với vốn từ vựng. Khi điều này xảy ra, bạn có thể nhận thấy họ quên những từ đơn giản hoặc những từ thay thế, khiến bạn khó hiểu những gì họ đang nói. Ví dụ: họ có thể thay thế “đồng hồ đeo tay” bằng “đồng hồ đeo tay”.

Người mắc chứng sa sút trí tuệ cũng có thể sử dụng các đại từ chung chung thay vì tên, phát âm sai từ hoặc gặp khó khăn trong việc hiểu giao tiếp bằng lời nói và văn bản [6].

4. Tâm trạng thay đổi bất thường

Người mắc chứng mất trí nhớ có thể trải qua những thay đổi tâm trạng thường xuyên và mạnh mẽ. Những người mắc bệnh này thường cảm thấy lo lắng và trầm cảm, đặc biệt là trong giai đoạn đầu [7].

Thường rất khó để nhận thấy những thay đổi tâm trạng trong chính bạn; tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy ai đó thân thiết với mình có biểu hiện thay đổi tâm trạng khác nhau, thì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của chứng sa sút trí tuệ.

5. Mất phương hướng

Mất định hướng về thời gian và không gian là một dấu hiệu phổ biến của chứng sa sút trí tuệ. Điều này có nghĩa là cá nhân sẽ gặp khó khăn khi biết hôm nay là ngày nào trong tuần hoặc họ có thể bị lạc ở một nơi quen thuộc với họ.

Mất phương hướng gây nguy hiểm cho cá nhân và hạn chế khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày bên ngoài nhà của họ. Vì lý do này, điều quan trọng là cung cấp hỗ trợ cho những người này để họ có thể sống thoải mái và an toàn [8].

6. Khó Theo Dõi Cuộc Trò Chuyện

Những người mắc chứng mất trí nhớ có thể quên nghĩa của một số từ, điều này gây khó khăn cho việc theo dõi cốt truyện hoặc theo kịp cuộc trò chuyện. Họ có thể gặp khó khăn, đặc biệt là trong cuộc trò chuyện nhóm và có thể gặp khó khăn trong việc duy trì cuộc trò chuyện [9].

Ngoài ra, nếu ai đó không thể hiểu được những lời mỉa mai và dối trá, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của chứng mất trí nhớ [10].

7. Lặp đi lặp lại

Mất trí nhớ và thay đổi hành vi liên quan đến chứng mất trí nhớ cũng có thể khiến ai đó lặp lại chính mình thường xuyên. Trên thực tế, bạn có thể nhận thấy rằng họ lặp lại những điều giống nhau nhiều lần trong một cuộc trò chuyện. Họ cũng có thể lặp lại các công việc hàng ngày, như cạo râu hoặc thu thập mọi thứ một cách ám ảnh [11].

8. Trở nên thụ động

Thờ ơ, bơ phờ và mất chủ động là những dấu hiệu phổ biến của chứng sa sút trí tuệ. Điều này có thể bao gồm mất hứng thú với sở thích hoặc hoạt động mà họ thường yêu thích hoặc có vẻ “không cảm xúc”. Theo các chuyên gia, sự thờ ơ ảnh hưởng đến 76% người mắc bệnh Alzheimer [12].

Đọc: Nghiên cứu lớn cho thấy bổ sung vitamin D có thể giúp chống lại chứng mất trí nhớ

9. Rắc rối với Tư duy Trừu tượng

Trong giai đoạn đầu của chứng sa sút trí tuệ, một người nào đó có thể gặp khó khăn khi thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến tư duy trừu tượng, chẳng hạn như sử dụng máy tính hoặc cân bằng sổ séc. Tuy nhiên, khi nó tiến triển, họ có thể gặp rắc rối với những ý tưởng “trừu tượng” đơn giản hơn, chẳng hạn như ý nghĩa của các con số và cách sử dụng chúng [13].

10. Suy giảm hoặc khả năng phán đoán kém

Những người mắc chứng mất trí nhớ có thể bị mất khả năng phán đoán hoặc mất một số kỹ năng ra quyết định. Ví dụ, họ có thể ít chú ý đến việc chải chuốt cá nhân, bỏ qua một vấn đề sức khỏe rõ ràng hoặc chọn mặc áo khoác dày vào ngày nóng [6].

11. Rút lui khỏi các hoạt động xã hội

Bởi vì một người mắc chứng mất trí nhớ gặp khó khăn khi trò chuyện, họ có thể bắt đầu rút lui khỏi các hoạt động xã hội. Điều này có thể bao gồm các hoạt động tại nơi làm việc, các chức năng gia đình và lời mời từ bạn bè [14].

12. Thay đổi tính cách

Mặc dù mọi người có xu hướng trải qua những thay đổi về tính cách theo thời gian, nhưng bạn có thể nhận thấy rằng ở người mắc chứng mất trí nhớ, những thay đổi này có vẻ đột ngột hoặc quyết liệt hơn. Những thay đổi có thể bao gồm sự nhầm lẫn, nghi ngờ hoặc nhút nhát, trong số những người khác. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những thay đổi này là một số dấu hiệu cảnh báo sớm nhất về chứng sa sút trí tuệ và thường có trước chẩn đoán lâm sàng [15].

Khi nào cần trợ giúp

Chứng mất trí có thể khó phát hiện vì chúng ta thường liên hệ nhiều dấu hiệu cảnh báo sớm với những thay đổi bình thường liên quan đến tuổi tác. Tất nhiên, các vấn đề về trí nhớ và hay quên không phải lúc nào cũng có nghĩa là bạn mắc chứng mất trí nhớ, đặc biệt là khi bạn già đi. Điều đó đang được nói, nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải một số triệu chứng này và họ dường như không chấp thuận, bạn nên nói chuyện với bác sĩ chăm sóc sức khỏe của mình.

Họ có thể giới thiệu bạn đến một nhà thần kinh học, người sẽ thực hiện một loạt các xét nghiệm để xác định xem bạn có thực sự mắc chứng mất trí nhớ hay không. Nếu đây là trường hợp, họ có thể làm việc với bạn để tạo ra một kế hoạch hành động để giúp bạn và gia đình bạn khi tình trạng bệnh tiến triển.

Trong khi vẫn chưa có cách chữa trị chứng mất trí nhớ, các nhà khoa học liên tục tìm hiểu thêm về tình trạng này. Hy vọng một ngày nào đó chúng ta sẽ có phương pháp điều trị tốt hơn cho chứng mất trí, nhưng hiện tại, việc biết các dấu hiệu cảnh báo sớm có thể giúp bạn chẩn đoán bệnh sớm hơn và do đó giúp bạn lập kế hoạch chăm sóc tốt hơn cho mình hoặc người thân.