LOS ANGELES, California (NV) – Tin đồn trên mạng xã hội và trên các kênh YouTube thời gian qua cho rằng “ăn cắp $950 không bị bắt tội ở California,” “California cho ăn cắp dưới $950,” và “đảng Dân Chủ và Thống Đốc Gavin Newsom đưa ra luật cho ăn cắp dưới $950,” là hoàn toàn sai sự thật.
Để tránh ăn cắp, một cửa hàng khóa kỹ kem đánh răng bên trong và yêu cầu khách hàng nhấn nút gọi nhân viên đến lấy. (Hình minh họa: Angela Weiss/AFP via Getty Images)
Đó là những lời tuyên truyền của những YouTuber và chính trị gia tung ra những đoạn clip tệ nạn ăn cắp vặt tại nhiều khu thương mại ở California và tệ hơn nữa là kèm theo những lời bình luận vô căn cứ đổ thừa cho Tổng Thống Joe Biden, Thống Đốc Gavin Newsom, và đảng Dân Chủ.

Để hiểu nguồn gốc của con số $950 cần tìm hiểu đề luật Proposition 47 về những chi tiết như: Ai thông qua? Những quy định nào được đề cập trong đề luật này?

Ngoài ra, cần biết thêm về luật California về tội ăn cắp vặt, cũng như tại sao có tình trạng không truy tố các tay ăn cắp vặt.

Dân California bỏ phiếu thông qua Prop. 47

Proposition 47, gọi tắt là Prop. 47, ra đời năm 2014, có sự ủng hộ của ông Gavin Newsom, lúc đó là phó thống đốc California, bây giờ là thống đốc, và ông George Gascon, lúc đó là chánh biện lý San Francisco County, bây giờ là chánh biện lý Los Angeles County.

Nhưng trong cuộc bầu cử ngày 5 Tháng Mười Một, 2014, chính gần 60% cử tri California bỏ phiếu thông qua Prop. 47!

Đề luật này nâng mức quy định hành vi trộm cắp tài sản “phi bạo lực” (non-violent), mà trong đó giá trị tài sản liên quan từ $400 lên đến $950, là “tội nhẹ” (misdemeanor).

Prop. 47 cũng quy định một số tội sở hữu ma túy đơn giản thành tội nhẹ, cũng như quy định rằng những bản án trước đây về những tội danh này có thể được tòa án giảm xuống tội nhẹ.

Theo trang Myprop47.org, các quy định giảm từ trọng tội xuống tội nhẹ đối với một số tội sau đây:

-Có sở hữu ma túy dùng cho cá nhân ở mức độ sử dụng đơn giản.

-Trộm cắp dưới $950.

-Trộm cắp vặt tại cơ sở thương mại dưới $950.

-Giả mạo chữ ký (trên chi phiếu, hợp đồng, trái phiếu, cổ tức, giấy xác nhận) có giá trị dưới $950

-Viết một ngân phiếu xấu (mục đích lừa đảo) dưới $950

-Chứa chấp tài sản bị đánh cắp dưới $950.

Theo hướng dẫn của hệ thống tòa California, quy định giảm xuống tội nhẹ cho những hành vi trên không áp dụng cho những người có tiền án.

Ăn cắp tài sản dưới giá trị $950 không bị kết tội ở California?

Nói rằng Prop. 47 ở California cho phép các cá nhân ăn cắp hàng hóa trong cơ sở thương mại trị giá dưới $950 mà không lãnh hậu quả là một thủ thuật đánh tráo khái niệm.

Prop. 47 chỉ phân loại lại một số tội trộm cắp từ tội đại hình thành tội tiểu hình, nhưng không hề hợp pháp hóa hành vi trộm cắp.

Trộm cắp trong cửa hàng, theo Prop. 47, được định nghĩa là vào một cơ sở thương mại trong giờ làm việc thông thường với ý định thực hiện hành vi trộm cắp, với điều kiện giá trị của tài sản bị đánh cắp không vượt quá $950. Khi bị kết tội trộm cắp trong cửa hàng, người vi phạm bị xếp vào khung tội tiểu hình, có thể bị phạt tới sáu tháng tù giam, phạt tiền lên tới $1,000, hoặc cả hai.

Trước đây, những người trộm cắp trong cơ sở thương mại thường bị buộc tội theo luật trộm cắp, bị các hình phạt nghiêm trọng. Tuy nhiên, sự thay đổi của Prop. 47 không có nghĩa là hành vi trộm cắp bây giờ không còn hậu quả. Trộm cắp trong các cửa hàng vẫn là một tội, tội tiểu hình (misdemeanor), với các hình phạt riêng biệt, cụ thể.

Tóm lại, Prop. 47 mang lại những thay đổi trong khuôn khổ pháp lý của California, nhưng điều cần thiết là phải hiểu rằng hành vi trộm cắp, ngay cả dưới mức $950, luôn bị trừng phạt. Trộm cắp trong cửa hàng, được xếp vào tội tiểu hình, với hậu quả là bị phạt tiền và có thể phải ngồi tù. Prop. 47 này được đưa ra nhằm giải quyết những lo ngại rộng hơn về việc giam giữ nhưng không hợp pháp hóa hành vi trộm cắp.
Ông Gavin Newsom, thống đốc California. (Hình: Justin Sullivan/Getty Images)
Prop. 47 tiết kiệm $600 triệu cho California kể từ 2015

Lập luận của phía đưa ra Prop. 47 là việc thay đổi phân loại từ khung tội đại hình qua tội tiểu hình cho những tội không bạo lực như ăn cắp, ăn cắp cơ sở thương mại, giả mạo chữ ký trên các ngân phiếu, và dưới $950 sẽ giúp tiết kiệm ngân sách. Tiền tiết kiệm được từ việc áp dụng Prop. 47 sẽ được dùng vào việc trợ giúp giáo dục y tế, sửa đổi hành vi, và giáo dục học đường, tạo kết quả tốt hơn cho xã hội.

Tại California, trong tài khóa 2021-2022, chi phí giam một tù nhân là $106,131/một năm, theo báo cáo của Văn Phòng Phân Tích Quốc Hội California (LAO).

Cũng theo LAO, chi phí này là $73,000/tù nhân trong tài khóa 2012-2013, một năm trước khi Prop. 47 được cử tri California bỏ phiếu thông qua.

Báo cáo của Viện Nghiên Cứu Chính Sách California (PPIC) đưa ra hồi Tháng Ba, 2016, hai năm sau khi Prop. 47 được thông qua, cho thấy số lượng tù nhân giảm mạnh tại các nhà tù ở California.

Số lượng tù nhân bị giam giữ hoặc thụ án liên quan đến những tội được đề cập trong Prop. 47 giảm 50% trong năm đầu tiên. Sự thay đổi này khiến tổng số tù nhân giảm 9% một năm sau khi dự luật được thông qua.

Báo cáo của LAO về ngân sách tiểu bang tài khóa 2016-2017 cho thấy California tiết kiệm được $62.7 triệu chi phí nhà tù.

Trung tâm Pháp Lý Trẻ Em và Tội Phạm (CJCJ), tổ chức bất vụ lợi phi đảng phái hoạt động cải thiện hệ thống nhà tù, đưa ra báo cáo cho biết tổng kết số tiền tiểu bang California tiết kiệm được khoảng $600 triệu nhờ Prop. 47.

Trong số này, gần $400 triệu được dành cho các chương trình giải quyết nguyên nhân gốc rễ của tội phạm và bạo lực, và hơn $200 triệu được phân bổ cho các chương trình phục hồi chấn thương và các chương trình tại hệ thống học đường.

Nghiên cứu của Tiến Sĩ Charis E. Kubrin, giáo sư tội phạm học đại học UC Irvine, công bố năm 2018 cho biết áp dụng Prop. 47 không làm gia tăng tội ác nghiêm trọng như án mạng, hiếp dâm, tấn công gia trọng, cướp của, và ăn trộm, theo nhật báo USA Today.

Mức $950 của California thấp hơn nhiều so với $2,500 của Texas

Như nêu trên, năm 2014 cử tri California bỏ phiếu ủng hộ nâng mức giá trị tài sản ăn cắp là tội đại hình từ $400 lên $950.

Những người chống đối dùng con số $950 là mốc của sự tuyên truyền như California “hợp pháp hóa” việc ăn cắp dưới số tiền này, dù trên thực tế những ai vi phạm đều nằm trong khung tội tiểu hình với mức tiền phạt là $1,000 hoặc tù sáu tháng, hoặc cả hai.

Tuy nhiên, nếu cho rằng việc gia trọng mức tội đại hình và tội tiểu hình trong việc ăn cắp ở mức dưới hoặc vượt quá con số $950 là California có một chính sách quá lỏng lẻo thì quan điểm này e rằng thiển cận.

Bởi vì có nhiều tiểu bang khác quy định “ranh giới” giữa tội đại hình và tiểu hình trong việc ăn cắp cao hơn nhiều, đặc biệt là tiểu bang Texas, ở mức $2,500.

Điều này có nghĩa là trộm cắp trong cơ sở thương mại là tội tiểu hình ở Texas khi hàng hóa bị đánh cắp có giá trị ít hơn $2,500.

Mức giới hạn giữa tội tiểu hình và đại hình trong hành vi ăn cắp giữa California và Texas lần lượt là $950 và $2,500.

Vậy mà các YouTuber cùng các chính trị gia không ai lớn lối nói “Texas hợp pháp hóa ăn cắp cao hơn California.”

Tuy vậy, mức $950 tại California vẫn là khá cao. Vì thế, năm 2020, Prop. 20 ra đời tại California, điều chỉnh mức ấn định tội đại hình, nếu ăn cắp từ $250 tới $950 (vì trên $950 đã là đại hình rồi).

Prop. 20 được sự ủng hộ của các nghiệp đoàn cảnh sát, các siêu thị bán hàng, và Dân Biểu Jim Cooper (Dân Chủ-Địa Hạt 9), hiện nay là cảnh sát trưởng Sacramento County.

Tuy nhiên, trong ngày bầu cử 3 Tháng Mười Một, 2020, 61.72% cử tri California phản đối Prop. 20, có nghĩa là vẫn giữ mức cũ $950.
Xe tuần tra Sở Cảnh Sát San Diego đậu tại một khu thương mại. (Hình minh họa: Chris Delmas/AFP via Getty Images)
Prop. 47 làm gia tăng ăn cắp ở California?

Với sự phổ biến của mạng xã hội, các YouTuber có phương tiện truyền bá hình ảnh ăn cắp tại các cửa hàng nhiều hơn.

Tuy nhiên, để biết đích xác Prop. 47 có làm gia tăng ăn cắp ở California hay không cần phải có một cuộc nghiên cứu nghiêm túc và chi tiết hơn, chứ không chỉ xem trên mạng xã hội.

Trong khi đó, dữ liệu của Bộ Tư Pháp California cho thấy ăn cắp giảm những năm sau khi Prop. 47 được cử tri thông qua, nhưng không giảm ngay lập tức sau đó, theo nhật báo The Sacramento Bee ngày 10 Tháng Mười Hai, 2021.

Ông Elliott Currie, giáo sư hình sự học tại đại học UC Irvine, nói rất khó để biết chính xác ảnh hưởng của Prop. 47 đối với tội phạm vì ăn cắp hàng hóa giá trị thấp thường không được báo cáo.

Các cửa hàng “bó tay” để ăn cắp thoải mái?

Nếu đánh cụm từ “Ăn cắp vặt ở San Francisco” trên Google, chúng ta sẽ thấy cả trăm ngàn người đọc đề tài này. Chúng ta cũng thấy trên các kênh YouTube một người, hoặc một nhóm ăn cắp, tỉnh bơ đi vào các tiệm Walgreen hoặc CVS, thoải mái lấy sạch đồ trên kệ, rồi bình tĩnh đi ra mà không bị ai làm gì cả.

Theo ông Lee Ohanian, giáo sư kinh tế của Hoover Institution thuộc đại học Stanford University, sở dĩ nhân viên bán hàng không làm gì khi thấy ăn cắp vì họ không muốn liều mạng một cách nguy hiểm.

Ông Ohanian dẫn chứng trường hợp một nhân viên Rite Aid bị giết chết hồi năm 2021 khi tìm cách ngăn chặn hai người ăn cắp. Hơn nữa, theo ông, đối đầu với người ăn cắp không những nguy hiểm đối với nhân viên mà còn là đối với khách hàng. Thành ra, hầu hết nhân viên được căn dặn là không nên làm gì với người ăn cắp.

Ngoài ra, nhân viên bán hàng không được huấn luyện để ngăn chặn ăn cắp. Khi thấy trường hợp này xảy ra, nhân viên thường gọi quản lý cửa hàng, rồi người này có thể gọi nhân viên an ninh hoặc cảnh sát.

Khi nhân viên dính vào một vụ ngăn chặn ăn cắp, ngoài vấn đề nguy hiểm, cửa hàng có thể dính vào một vấn đề pháp lý khác với người ăn cắp, nếu người này bị thương tích gì.

Hơn nữa, ngoài việc kinh doanh, các cửa hàng phải bảo đảm an ninh cho nhân viên. Và nhiệm vụ chính của nhân viên là bán hàng càng nhiều càng tốt chứ không phải lo ngăn chặn ăn cắp. [đ.d.]

—–
Ngưởi Việt