Tweet
MOSCOW, Nga (NV) – Hàng ngàn người tụ họp tại một khu phố ngoại ô Moscow hôm Thứ Sáu, 1 Tháng Ba – vài người đem bông và hô vang, “Nói không với chiến tranh!” – trong lúc họ rướn mắt theo dõi tang lễ đưa tiễn Aleksei A. Navalny. Giọt nước tràn ly biến giờ phút cuối cùng của nhà lãnh đạo phe đối lập thành một buổi tuần hành bất đồng chính kiến gây chú ý ở Nga vào thời điểm công chúng bị đàn áp dữ dội, phóng sự do The New York Times ghi nhận.
Tang lễ diễn ra trong sự theo dõi nghiêm ngặt của nhà cầm quyền Nga, vốn bắt giữ hàng trăm người đưa tang tại các khu tưởng niệm từ khi ông Navalny qua đời. Cảnh sát hiện diện dày đặc xung quanh nhà thờ, nơi tang lễ diễn ra ngay sau 2 giờ chiều giờ địa phương, nhưng không có ghi nhận nào về các vụ bắt bớ trên bình diện rộng tính tới đầu giờ chiều.
Sau nghi lễ đưa thi hài về nghĩa trang, quan tài ông Navalny được đặt kế ngôi mộ vừa đào của ông. Đoạn phim phát trực tiếp cho thấy thân nhân trong gia đình ông và theo sau đó là những người đưa tang khác hôn tiễn biệt Navalny lần cuối. Tiếp theo, khuôn mặt Navalny được phủ một tấm vải trắng và quan tài được hạ huyệt kèm khúc ca “My Way” của Frank Sinatra và nhạc phẩm cuối cùng được xướng lên là bài hát trong “Terminator 2,” được Navalny coi là “tựa phim hay nhất trên cõi đời.”
Hàng ngàn người kéo đến tiễn đưa nhà lãnh đạo đối lập Alexei Navalny về nơi an nghỉ cuối cùng tại nghĩa trang Borisovo ở Moscow hôm 1 Tháng Ba, 2024. (Hình: OLGA MALTSEVA/AFP/Getty Images)
Công chúng tung hô họ của ông Navalny trước đó lúc quan tài của ông được đưa vào Nhà Thờ Biểu Tượng Đức Mẹ Thiên Chúa Xoa Dịu Nỗi U Sầu, một giáo đường Chính Thống Nga tọa lạc ở miền Nam Moscow. Hình ảnh trên mạng xã hội cho thấy những người tham dự đang xếp hàng, còn có máy quay an ninh mà các phương tiện truyền thông địa phương đưa tin vừa được trang bị cùng các bảng báo cấm người đưa tang chụp hình hay quay phim trong nhà thờ.
Một tấm hình chụp bên trong nhà thờ và đăng trên kênh YouTube của ông Navalny cho thấy ông nằm trong quan tài mở nắp, dáng vẻ yên nghỉ với những bông hoa đỏ thắm và trắng ngời trên thi hài. Song thân Navalny cầm đèn cầy thắp sáng. Người vợ góa của ông, bà Yulia Navalnaya, thề sẽ tiếp tục các sứ mệnh chính trị của ông, và chăm sóc các con ông, Daria và Zakhar, không còn sống ở Nga, dường như không có mặt.
Hình chụp từ Youtube của nhóm ủng hộ Navalny cho thấy thi hài ông trong quan tài trong Nhà Thờ Biểu Tượng Đức Mẹ Thiên Chúa Xoa Dịu Nỗi U Sầu, một giáo đường Chính Thống Nga ở miền Nam Moscow trong tang lễ 1 Tháng Ba, 2024 (Hình: Aleksei Navalny YouTube)
Khi tang lễ sắp trôi qua, bà Navalnaya viết một bài đăng trên mạng xã hội X, từng là Twitter, dành tặng chồng mình.
“Lyosha, cảm ơn anh vì 26 năm hạnh phúc viên mãn,” bà viết, sử dụng biệt danh của Navalny. “Đúng vậy, kể cả trong ba năm hạnh phúc vừa qua,” bà nói, ám chỉ khoảng thời gian ông Navalny bị cầm tù. “Em chẳng biết phải sống như thế nào nếu thiếu vắng anh, nhưng em sẽ cố gắng làm cho anh mỉm cười khi nhớ về em trên thiên đàng và tự hào về em.”
Ở bên ngoài nhà thờ, công chúng hô vang “Cám ơn Aleksei,” và “Tình yêu sẽ chiến thắng nỗi sợ hãi,” băng thu hình từ tang lễ cho thấy. Khi người đưa tang tiến về phía nghĩa trang, họ cất lời trong nước mắt, “Nước Nga sẽ tự do!” Một nhà quan sát, phóng viên Elena Milashina của Novaya Gazeta, cho biết trong một bài viết trên Facebook rằng bà tin rằng “hàng chục ngàn” người đã hiện diện. Không có cách nào để kiểm chứng con số đó.
Khoảng 3 giờ 15 chiều, đoạn phim cho thấy công chúng bỏ hoa xuống đường khi đoàn xe tang rời nhà thờ để tới nghĩa trang.
Gần 270,000 người theo dõi buổi phát trực tiếp tang lễ do các nhân vật thân tín của ông Navalny tổ chức, ngoài ra còn có khoảng 150,000 người xem đài truyền hình độc lập TV Rain đưa tin trên YouTube, theo số liệu do YouTube cung cấp.
Nhóm của Navalny cáo buộc nhà cầm quyền đang cố gắng ngăn cản người dân lan truyền hình ảnh và các đoạn phim ghi lại tang lễ. Mikhail Klimaryov, giám đốc một tổ chức tự do internet của Nga, Hiệp Hội Bảo Vệ Internet, cho biết dữ liệu của nhóm ông cho thấy dịch vụ điện thoại di động trong khu vực tang lễ bị giảm xuống chỉ còn băng thông 3G, chậm hơn và mô tả nó là “cố tình làm mạng điện thoại ngừng hoạt động.”
Các chính trị gia đối lập gồm có Boris Nadezhdin, người từng tìm cách tranh cử với Tổng Thống Vladimir V. Putin trong cuộc bầu cử tháng này trên cương lĩnh phản chiến, và Evgeny Roizman thuộc thành phố Yekaterinburg cũng tham dự, các đoạn phim ghi hình tang lễ cho thấy. Đại Sứ Hoa Kỳ tại Nga, Lynne M. Tracy, cũng xuất hiện trong các băng ghi hình quay địa điểm bên ngoài nhà thờ.
Người tiễn đưa nhà đối lập Aleksei Navalny tại nghĩa trang Borisovo ở Moscow cho dù hàng rào cảnh sát Nga dày đặc hôm 1 Tháng Ba, 2024 (Hình: STRINGER/AFP/Getty Images)
Một số người lặn lội từ xa tới dự tang lễ. Anastasia, 19 tuổi, bay từ Novosibirsk, cách Moscow 2,800 dặm (4,506 kilometer), để có mặt.
Ở Nga, việc tặng người còn sống số lượng hoa có số chẵn trong một bó hoa được coi là xui xẻo – những bông hoa này chỉ dành cho đám tang. Nhưng Anastasia nói rằng nhiều người đưa tang cầm theo những bó hoa có số lẻ, “vì với họ, Navalny là bất tử.”
Tang lễ không được các hãng thông tấn nhà nước như RIA Novosti hay TASS nhắc tới trong số những tin tức hàng đầu.
Tang lễ tiễn đưa ông Navalny được tổ chức trong thời kỳ đàn áp dữ dội, và chưa đầy ba tuần trước khi ông Putin tìm kiếm thêm một nhiệm kỳ sáu năm nữa trong cuộc bầu cử dự trù diễn ra giữa Tháng Ba.
Ít nhất 400 người bị bắt giam từ lúc ông Navalny tạ thế, theo cơ quan theo dõi nhân quyền OVD-Info, trong đó có một số người chỉ đơn giản là đặt bông tại các đài tưởng niệm của ông. Một vị linh mục tìm cách tổ chức lễ cầu nguyện cho ông Navalny tại St. Petersburg cũng bị bắt bớ khi đang rời khỏi nhà.
Vài giờ trước lúc dự kiến diễn ra tang lễ, gia đình ông Navalny vẫn chưa nhận được thi thể của ông từ nhà xác ở Moscow, một phát ngôn viên cho biết. Nhưng vào giờ chót thì thi thể đã được bàn giao lúc khoảng 12 giờ 30 trưa giờ địa phương, bà nói.
Các nhân vật thân tín của Navalny mô tả khó khăn trong việc thuyết phục một nhà thờ, nghĩa trang và thậm chí cả xe tang tham gia chôn cất, rằng chính quyền muốn ngăn cản tang lễ của ông Navalny vì lo ngại trở thành điểm nóng cho những nhà bất đồng chính kiến.
Hôm Thứ Năm, các đồng minh của ông Navalny, được 47 tuổi, mô tả áp lực cùng khắp cho tất cả những người điều hành xe tang, rằng một số người đồng ý đưa thi thể ông Navalny từ nhà thờ tới nghĩa trang lại rút lui vào phút chót, với lý do bị đe dọa. Nhóm của ông và vợ ông đổ lỗi cho Điện Kremlin và thị trưởng Moscow, Sergei Sobyanin. Lời khẳng định của họ không thể được kiểm chứng độc lập.
Trong khi ông Navalny phản đối Nga xâm lược Ukraine thì nhà thờ nơi làm tang lễ cho ông lại cho thấy sự ủng hộ trước điều này. Những tấm hình đăng trên trang mạng xã hội VK hôm Thứ Hai cho thấy các linh mục đứng trước nhà thờ với một chiếc xe Lada được mua cho những người lính tham gia vào cái mà Nga gọi là “Chiến Dịch Quân Sự Đặc Biệt.”
Điện Kremlin bác bỏ cáo buộc của gia đình Navalny về sự dính líu của họ và ông Putin cũng chưa bình luận công khai về cái chết của ông Navalny. Nhưng lãnh tụ Nga ra lệnh thăng chức cho phó giám đốc Cơ Quan Nhà Tù Liên Bang Nga, Valery Boyariev, vỏn vẹn ba ngày sau cái chết của ông Navalny. (TTHN)
Tang lễ diễn ra trong sự theo dõi nghiêm ngặt của nhà cầm quyền Nga, vốn bắt giữ hàng trăm người đưa tang tại các khu tưởng niệm từ khi ông Navalny qua đời. Cảnh sát hiện diện dày đặc xung quanh nhà thờ, nơi tang lễ diễn ra ngay sau 2 giờ chiều giờ địa phương, nhưng không có ghi nhận nào về các vụ bắt bớ trên bình diện rộng tính tới đầu giờ chiều.
Sau nghi lễ đưa thi hài về nghĩa trang, quan tài ông Navalny được đặt kế ngôi mộ vừa đào của ông. Đoạn phim phát trực tiếp cho thấy thân nhân trong gia đình ông và theo sau đó là những người đưa tang khác hôn tiễn biệt Navalny lần cuối. Tiếp theo, khuôn mặt Navalny được phủ một tấm vải trắng và quan tài được hạ huyệt kèm khúc ca “My Way” của Frank Sinatra và nhạc phẩm cuối cùng được xướng lên là bài hát trong “Terminator 2,” được Navalny coi là “tựa phim hay nhất trên cõi đời.”
Hàng ngàn người kéo đến tiễn đưa nhà lãnh đạo đối lập Alexei Navalny về nơi an nghỉ cuối cùng tại nghĩa trang Borisovo ở Moscow hôm 1 Tháng Ba, 2024. (Hình: OLGA MALTSEVA/AFP/Getty Images)
Công chúng tung hô họ của ông Navalny trước đó lúc quan tài của ông được đưa vào Nhà Thờ Biểu Tượng Đức Mẹ Thiên Chúa Xoa Dịu Nỗi U Sầu, một giáo đường Chính Thống Nga tọa lạc ở miền Nam Moscow. Hình ảnh trên mạng xã hội cho thấy những người tham dự đang xếp hàng, còn có máy quay an ninh mà các phương tiện truyền thông địa phương đưa tin vừa được trang bị cùng các bảng báo cấm người đưa tang chụp hình hay quay phim trong nhà thờ.
Một tấm hình chụp bên trong nhà thờ và đăng trên kênh YouTube của ông Navalny cho thấy ông nằm trong quan tài mở nắp, dáng vẻ yên nghỉ với những bông hoa đỏ thắm và trắng ngời trên thi hài. Song thân Navalny cầm đèn cầy thắp sáng. Người vợ góa của ông, bà Yulia Navalnaya, thề sẽ tiếp tục các sứ mệnh chính trị của ông, và chăm sóc các con ông, Daria và Zakhar, không còn sống ở Nga, dường như không có mặt.
Hình chụp từ Youtube của nhóm ủng hộ Navalny cho thấy thi hài ông trong quan tài trong Nhà Thờ Biểu Tượng Đức Mẹ Thiên Chúa Xoa Dịu Nỗi U Sầu, một giáo đường Chính Thống Nga ở miền Nam Moscow trong tang lễ 1 Tháng Ba, 2024 (Hình: Aleksei Navalny YouTube)
Khi tang lễ sắp trôi qua, bà Navalnaya viết một bài đăng trên mạng xã hội X, từng là Twitter, dành tặng chồng mình.
“Lyosha, cảm ơn anh vì 26 năm hạnh phúc viên mãn,” bà viết, sử dụng biệt danh của Navalny. “Đúng vậy, kể cả trong ba năm hạnh phúc vừa qua,” bà nói, ám chỉ khoảng thời gian ông Navalny bị cầm tù. “Em chẳng biết phải sống như thế nào nếu thiếu vắng anh, nhưng em sẽ cố gắng làm cho anh mỉm cười khi nhớ về em trên thiên đàng và tự hào về em.”
Ở bên ngoài nhà thờ, công chúng hô vang “Cám ơn Aleksei,” và “Tình yêu sẽ chiến thắng nỗi sợ hãi,” băng thu hình từ tang lễ cho thấy. Khi người đưa tang tiến về phía nghĩa trang, họ cất lời trong nước mắt, “Nước Nga sẽ tự do!” Một nhà quan sát, phóng viên Elena Milashina của Novaya Gazeta, cho biết trong một bài viết trên Facebook rằng bà tin rằng “hàng chục ngàn” người đã hiện diện. Không có cách nào để kiểm chứng con số đó.
Khoảng 3 giờ 15 chiều, đoạn phim cho thấy công chúng bỏ hoa xuống đường khi đoàn xe tang rời nhà thờ để tới nghĩa trang.
Gần 270,000 người theo dõi buổi phát trực tiếp tang lễ do các nhân vật thân tín của ông Navalny tổ chức, ngoài ra còn có khoảng 150,000 người xem đài truyền hình độc lập TV Rain đưa tin trên YouTube, theo số liệu do YouTube cung cấp.
Nhóm của Navalny cáo buộc nhà cầm quyền đang cố gắng ngăn cản người dân lan truyền hình ảnh và các đoạn phim ghi lại tang lễ. Mikhail Klimaryov, giám đốc một tổ chức tự do internet của Nga, Hiệp Hội Bảo Vệ Internet, cho biết dữ liệu của nhóm ông cho thấy dịch vụ điện thoại di động trong khu vực tang lễ bị giảm xuống chỉ còn băng thông 3G, chậm hơn và mô tả nó là “cố tình làm mạng điện thoại ngừng hoạt động.”
Các chính trị gia đối lập gồm có Boris Nadezhdin, người từng tìm cách tranh cử với Tổng Thống Vladimir V. Putin trong cuộc bầu cử tháng này trên cương lĩnh phản chiến, và Evgeny Roizman thuộc thành phố Yekaterinburg cũng tham dự, các đoạn phim ghi hình tang lễ cho thấy. Đại Sứ Hoa Kỳ tại Nga, Lynne M. Tracy, cũng xuất hiện trong các băng ghi hình quay địa điểm bên ngoài nhà thờ.
Người tiễn đưa nhà đối lập Aleksei Navalny tại nghĩa trang Borisovo ở Moscow cho dù hàng rào cảnh sát Nga dày đặc hôm 1 Tháng Ba, 2024 (Hình: STRINGER/AFP/Getty Images)
Một số người lặn lội từ xa tới dự tang lễ. Anastasia, 19 tuổi, bay từ Novosibirsk, cách Moscow 2,800 dặm (4,506 kilometer), để có mặt.
Ở Nga, việc tặng người còn sống số lượng hoa có số chẵn trong một bó hoa được coi là xui xẻo – những bông hoa này chỉ dành cho đám tang. Nhưng Anastasia nói rằng nhiều người đưa tang cầm theo những bó hoa có số lẻ, “vì với họ, Navalny là bất tử.”
Tang lễ không được các hãng thông tấn nhà nước như RIA Novosti hay TASS nhắc tới trong số những tin tức hàng đầu.
Tang lễ tiễn đưa ông Navalny được tổ chức trong thời kỳ đàn áp dữ dội, và chưa đầy ba tuần trước khi ông Putin tìm kiếm thêm một nhiệm kỳ sáu năm nữa trong cuộc bầu cử dự trù diễn ra giữa Tháng Ba.
Ít nhất 400 người bị bắt giam từ lúc ông Navalny tạ thế, theo cơ quan theo dõi nhân quyền OVD-Info, trong đó có một số người chỉ đơn giản là đặt bông tại các đài tưởng niệm của ông. Một vị linh mục tìm cách tổ chức lễ cầu nguyện cho ông Navalny tại St. Petersburg cũng bị bắt bớ khi đang rời khỏi nhà.
Vài giờ trước lúc dự kiến diễn ra tang lễ, gia đình ông Navalny vẫn chưa nhận được thi thể của ông từ nhà xác ở Moscow, một phát ngôn viên cho biết. Nhưng vào giờ chót thì thi thể đã được bàn giao lúc khoảng 12 giờ 30 trưa giờ địa phương, bà nói.
Các nhân vật thân tín của Navalny mô tả khó khăn trong việc thuyết phục một nhà thờ, nghĩa trang và thậm chí cả xe tang tham gia chôn cất, rằng chính quyền muốn ngăn cản tang lễ của ông Navalny vì lo ngại trở thành điểm nóng cho những nhà bất đồng chính kiến.
Hôm Thứ Năm, các đồng minh của ông Navalny, được 47 tuổi, mô tả áp lực cùng khắp cho tất cả những người điều hành xe tang, rằng một số người đồng ý đưa thi thể ông Navalny từ nhà thờ tới nghĩa trang lại rút lui vào phút chót, với lý do bị đe dọa. Nhóm của ông và vợ ông đổ lỗi cho Điện Kremlin và thị trưởng Moscow, Sergei Sobyanin. Lời khẳng định của họ không thể được kiểm chứng độc lập.
Trong khi ông Navalny phản đối Nga xâm lược Ukraine thì nhà thờ nơi làm tang lễ cho ông lại cho thấy sự ủng hộ trước điều này. Những tấm hình đăng trên trang mạng xã hội VK hôm Thứ Hai cho thấy các linh mục đứng trước nhà thờ với một chiếc xe Lada được mua cho những người lính tham gia vào cái mà Nga gọi là “Chiến Dịch Quân Sự Đặc Biệt.”
Điện Kremlin bác bỏ cáo buộc của gia đình Navalny về sự dính líu của họ và ông Putin cũng chưa bình luận công khai về cái chết của ông Navalny. Nhưng lãnh tụ Nga ra lệnh thăng chức cho phó giám đốc Cơ Quan Nhà Tù Liên Bang Nga, Valery Boyariev, vỏn vẹn ba ngày sau cái chết của ông Navalny. (TTHN)