(Ảnh minh họa)
Y học Trung Hoa và Tây y thường đoán bệnh qua màu sắc lưỡi. Lưỡi có mùi lạ, hình dáng bất thường hoặc thay đổi màu sắc là dấu hiệu cơ thể đang gặp một số vấn đề về sức khỏe.
Thông thường, ngoài những dấu hiệu đặc trưng ở từng bộ phận nội tạng, các bộ phận bên ngoài khác trên cơ thể như mắt, màu sắc da, móng tay, đặc biệt là lưỡi cũng phản ánh rất rõ những bệnh lý mà cơ thể đang gặp phải.

Một chiếc lưỡi khỏe mạnh có hình dáng bình thường, không lồi, lõm hay nứt, không quá to hoặc quá dày, màu sắc hồng hào, không có gợn trắng. Khi lưỡi bị đau hoặc ngứa ngáy, thay đổi màu sắc hay có mùi lạ, chứng tỏ cơ thể đang lên tiếng và bạn cần đi khám càng sớm càng tốt.
Trong y học, khi khám lâm sàng, các bác sĩ cũng thường xuyên kiểm tra mắt và lưỡi trước khi thực hiện một số xét nghiệm hoặc phương pháp kiểm tra khác.

1/ Lưỡi có lớp phủ màu trắng

Lưỡi có lớp phủ màu trắng thường có thể do bị nhiễm trùng, bị sưng hoặc vệ sinh răng miệng, vệ sinh lưỡi kém. Lưỡi trắng cũng có thể do bị tưa miệng, bị nhiễm nấm men. Trong trường hợp này, bạn có thể thực hiện cách vệ sinh lưỡi thường xuyên hoặc bằng nước muối nhạt để lưỡi trở lại trạng thái bình thường. Nếu bị nhiễm nấm men, cần điều trị bằng thuốc chuyên trị như Nystatin, Listerine,...

Lưỡi có màu trắng cũng có thể do bệnh lý về dạ dày, ruột già

2/ Lưỡi có màu sậm hoặc đen
Nếu một sáng khi tỉnh dậy, bạn thấy lưỡi mình có màu đen hoặc hơi tối màu, điều này cho thấy bạn cần thay đổi lối sống, chế độ ăn uống. Lưỡi màu đen có thể do tác dụng phụ của một số loại thuốc như Bismuth (như Pepto Bismol, thuốc trị tiêu chảy, hoặc viêm loét dạ dày, tá tràng) hoặc nếu bạn ăn lá mơ hoặc các thực phẩm có màu đen thì khả năng cao cũng ảnh hưởng đến màu sắc lưỡi.

3/ Lưỡi mọc lông
Nếu lưỡi giống như mọc lông, có thể nguyên nhân là do dùng thuốc kháng sinh, lưỡi bị nhiễm khuẩn hay do khô miệng làm lưỡi bị mất nước.

Lưỡi mọc lông đen có thể do bị nhiễm trùng, nhiễm virus, cần đi khám để có phương pháp điều trị phù hợp

4/ Lưỡi có nốt đỏ
Lưỡi có nốt đỏ có thể là do cảm lạnh hoặc bị sổ mũi hoặc do ăn uống cắn phạm vào lưỡi, ăn nhiều trái cây như thanh long, cam, bưởi hoặc dưa hấu. Nếu lưỡi đỏ kèm theo những vết loét do nhiệt ở miệng có thể khỏi sau 10 ngày, trường hợp kéo dài không hết, không đáp ứng với điều trị thì có thể là dấu hiệu sớm của ung thư miệng, cần đi khám và điều trị sớm.

5/ Lưỡi có vết như hình bản đồ
Khi trên lưỡi có những vết như hình bản đồ, viền màu trắng, phía trong đỏ đậm hơn màu lưỡi bình thường và dần dần loang rộng ra là biểu hiện của bệnh viêm lưỡi bản đồ. Đây không phải là một bệnh lý nghiêm trọng.

Viêm lưỡi bản đồ có thể thay đổi về hình dạng, kích cỡ theo từng ngày.

6/ Bề mặt lưỡi bị sần sùi
Lưỡi bị sần sùi có thể do bị viêm lưỡi hoặc nhiệt lưỡi, cắn phải lưỡi. Tuy nhiên đây cũng là dấu hiệu của ung thư miệng nếu như lưỡi chuyển sang màu đỏ hoặc màu trắng, đau và kéo dài không khỏi.

7/ Lưỡi có màu đỏ và đau
Khi lưỡi màu hồng đột nhiên biến thành màu đỏ có thể là dấu hiệu thiếu vitamin B3, thiếu máu hoặc thiếu acid folic và vitamin B12.

8/ Lưỡi chuyển sang màu vàng
Lưỡi có màu vàng do nhiễm một số loại nấm hoặc vi khuẩn trong miệng. Người bị trào ngược dạ dày cũng dễ bị gặp hiện tượng lưỡi vàng kèm mùi khó chịu trong miệng.
Đôi khi, những thay đổi màu sắc của lưỡi chỉ xuất hiện trong một khoảng nhỏ là do cơ địa. Trong trường hợp đó, một số vùng trên lưỡi có màu vàng trong khi các khu vực khác vẫn bình thường và màu hồng.

Nếu lưỡi vàng có lông, cẩn thận các vấn đề về gan, mật.

9/ Lưỡi bị nóng rát
Rát lưỡi, rát miệng là triệu chứng thường gặp ở nhiều người. Cảm giác này có thể gặp do bạn ăn đồ cay nóng nhiều, bị phỏng ở lưỡi hoặc ăn thực phẩm có cạnh sắc nhọn gây tổn thương lưỡi. Ngoài ra, phụ nữ sau mãn kinh cũng thường xuyên bị nóng rát miệng do thay đổi nội tiết tố. Hoặc nếu bạn bị thiếu chất, khô miệng, nhiễm khuẩn cũng gây ra hiện tượng nóng rát miệng.

10/ Lưỡi có màu nhợt nhạt và mịn
Đây là dấu hiệu cho thấy bạn bị thiếu máu do thiếu sắt. Khi cơ thể thiếu sắt, máu không đủ ôxy đến các mô, bao gồm cả lưỡi khiến cho lưỡi có màu nhạt và mịn. Thiếu máu do thiếu sắt đi kèm các triệu chứng khác như khó tập trung, ngủ nhiều hoặc mất ngủ, hoa mắt chóng mặt,...cần bổ sung sắt bằng thuốc uống hoặc thực phẩm.

Lưỡi có màu nhạt cho thấy cơ thể bị thiếu chất, thiếu máu

Trong y học, người ta chỉ ra một số bệnh có thể được chẩn đoán qua hình dạng và màu sắc lưỡi, cụ thể:
- Viêm loét dạ dày và loét tá tràng: Lưỡi có lông màu trắng ở giữa, chia tách dọc theo hai bên lưỡi.
- Bệnh xơ gan: Lưỡi bóng, mịn và có màu đỏ.
- Bệnh thận: Lông trắng chạy dọc theo hai bên và phần sau của lưỡi.
- Bệnh lá lách: Lưỡi sưng đỏ ở phía bên trái.
- Bệnh phổi: Lông trắng dọc theo hai bên và ở phần phía trước đầu lưỡi.
- Sốt, tiêu chảy, tiểu đường, thiếu máu: Mặt lưỡi khô với nhiều vết nứt nhỏ.
- Chứng khó tiêu, bệnh dạ dày: 2 bên lưỡi có vết lằn răng
- Rối loạn tiêu hóa: Xuất liện lông nâu trên lưỡi.
- Bệnh về răng miệng, viêm miệng: Xuất hiện lông màu trắng trên lưỡi.
- Viêm túi mật: Bề mặt lưỡi có lông nâu vàng.
- Mắc bệnh sốt Scarlet: Lưỡi có màu trắng và đỏ (màu dâu tây).
- Thiếu máu và suy tim: Lưỡi có màu nhợt nhạt.
- Rối loạn đường ruột: Lưỡi phẳng và hình thành các đốm đỏ, bóng ở tâm lưỡi.

** Bài viết này chỉ có tính cách tham khảo, không thay thế cho sự chẩn doán, điều trị bệnh của bác sĩ.