Cholesterol có thể lắng đọng ở quanh mắt, tạo thành các cục mỡ màu vàng và là dấu hiệu báo động nhiều bệnh lý nguy hiểm.

Theo Medical News Today, chất béo tự nhiên, gồm cả cholesterol, có thể phát triển thành các khối u chung quanh mí mắt. Hiệp hội về Da liễu Mỹ gọi cholesterol tại vùng này là xanthelasma.

Xanthelasma có thể xuất hiện đơn thuần do chất béo tích tụ lại. Tuy nhiên, với không ít trường hợp, sự xuất hiện của các hạt, khối u này cảnh cáo về tình trạng cơ thể có cholesterol cao, bị suy tuyến giáp hoặc các bệnh lý khác về gan.

Triệu chứng

Cặn bả cholesterol là những cục u mềm, phẳng, có màu vàng nhạt. Chúng có xu hướng xuất hiện ở mí mắt trên và dưới, gần góc trong của mắt và thường phát triển chung quanh cả hai mắt. Theo tài liệu của Trường Y khoa Harvard, cặn bả cholesterol cũng có thể hình thành ở gần mũi.

Những sự tổn thương này có thể không thay đổi về kích thước của khối u hoặc phát triển chậm theo thời gian. Đôi khi, chúng liên kết với nhau và tạo thành các cục u lớn, theo nhóm. Nếu các khối u chạy dọc trên mặt, tạo thành tổ hợp, lúc này, chúng được gọi là xanthelasmata. Khi xuất hiện ở vùng khác trên da, chúng có tên khoa học là xanthoma.

Xanthelasmata thường không gây ra đau hoặc ngứa. Chúng hiếm khi có ảnh hưởng đến thị lực hoặc sự chuyển động của mí mắt. Tuy nhiên, có nhiều người bị sụp mí mắt khi các hạt cặn bả cholesterol xuất hiện ở mắt.

Các cặn vàng nhạt trên mắt có thể là cảnh báo cholesterol cao và nhiều bệnh lý nguy hiểm khác về tim mạch. (Ảnh: Klaus, D. Peter).

Nguyên nhân
Sự lắng đọng cholesterol có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên, ở những người từ độ tuổi trung niên trở lên thuộc nhóm nguy cơ cao. Phụ nữ dễ gặp phải tình trạng này hơn nam giới.

Đến nay, các chuyên gia y tế chưa thể tìm ra nguyên nhân chính xác gây tình trạng cặn cholesterol trên mắt. Giả thuyết được nhiều y, bác sĩ tin tưởng đó là xanthelasma có liên quan đến mức lipid bất thường trong máu, còn gọi là rối loạn lipid máu.

Sự "Rối loạn lipid máu" sẽ làm gia tăng nguy cơ tích tụ cholesterol trên thành động mạch. Điều này có thể ức chế lưu lượng máu đến tim, não và các khu vực khác trên cơ thể. Nó cũng làm gia tăng nguy cơ bị đau thắt ngực, đau tim, đột quỵ và bệnh động mạch ngoại vi.

Rối loạn lipid máu có thể do sự rối loạn di truyền như tăng cholesterol trong máu, tăng triglycerid máu, thiếu hụt lipoprotein lipase. Những người gặp các tình trạng nói trên dễ có mức lipid cao bất thường dù sức khỏe vẩn tốt, không có triệu chứng lạ.

Ngoài ra, rối loạn lipid máu cũng có thể xuất phát từ lối sống như chế độ ăn uống nhiều chất béo bão hòa, cholesterol; người đang thừa cân, béo phì; nhóm người lười vận động, tập thể dục; nghiện rượu; hút thuốc.

Bệnh nhân bị tiểu đường, suy thận mãn tính, suy tuyến giáp, huyết áp cao, xơ gan, tiền sử gia đình có người bị đột quỵ, bệnh tim, sử dụng một số loại thuốc như retinoid, steroid đồng hóa, chen beta, thuốc tránh thai… cũng có nguy cơ bị rối loạn lipid máu cao và dẫn đến hình thành các hạt cặn cholesterol ở quanh mắt.

Một nghiên cứu năm 2011 đăng trên tạp chí BMJ Case Reports phát hiện cholesterol tích tụ trên mí mắt còn liên quan nguy cơ bị đau tim, mắc bệnh tim, ngay cả ở người không bị rối loạn lipid máu.

Thức ăn chiên, rán, nhiều dầu mỡ dễ làm tăng mức cholesterol và khiến cho bạn mắc nhiều bệnh lý nguy hiểm. (Ảnh: Getty Images).

Làm gì khi có cặn cholesterol quanh mắt?
Xanthelasma thường có thể chẩn đoán bằng hình ảnh. Nếu chưa thể kết luận, bác sĩ sẽ lấy máu xét nghiệm nồng độ lipid. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể được yêu cầu kiểm tra về tiểu đường, chức năng gan, đánh giá nguy cơ bị bệnh tim mạch, đột quỵ…

Các cặn bả cholesterol chung quanh mắt thường không gây đau, khó chịu, tuy nhiên, nó có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Các cách để loại bỏ hạt cặn cholesterol phụ thuộc kích thước, vị trí và tài chính của bệnh nhân.

Thông thường, bệnh nhân sẽ được chỉ định phẫu thuật cắt bỏ (sử dụng lưỡi dao nhỏ để loại bỏ khối u, mất ít nhất 4 tuần để hồi phục); cauterization hóa học (dùng axit axetic clo hóa nhằm loại bỏ cặn bẩn và không để lại sẹo); áp lực (làm lạnh các cặn bả nhiều lần, nguy cơ để lại sẹo cao, thay đổi màu da quanh mắt); laser carbon dioxide và argon (ít xâm lấn hơn phẫu thuật, tỷ lệ thành công cao nhưng có nguy cơ làm thay đổi sắc tố da)...

Cặn bả cholesterol rất dễ bị tái phát, do đó, cách duy nhất để ngăn tình trạng này là thay đổi lối sống lành mạnh, khoa học. (Ảnh: Healthline).

Sau khi cắt bỏ, người bệnh có thể bị sưng, bầm tím quanh mí mắt trong vài tuần. Tuy nhiên, các hạt cặn cholesterol cũng dễ bị tái phát lại, nhất là người có hàm lượng chất này cao trong người. Do đó, cách duy nhất để ngăn tình trạng này tái phát là thay đổi lối sống, chế độ ăn uống. Nếu cải thiện lối sống, hạ cholesterol xuống mức cho phép, các hạt cặn bả này cũng sẽ tự động biến mất.

Các chuyên gia khuyến cáo rằng, bạn nên giảm cân. Bởi thông qua phương cách này, lượng cholesterol và lipid trong máu dư thừa sẽ được đào thải bớt ra khỏi cơ thể. Chúng ta cũng nên giữ chế độ ăn uống cân bằng, hạn chế chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và cholesterol. Mỗi bữa ăn, bạn nên bổ sung thêm nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, sử dụng thực phẩm ít béo, không chứa cholesterol như đậu lăng, yến mạch, quả họ cam quýt.

Hoạt động thể chất là yếu tố then chốt khi điều trị rối loạn lipid máu, cholesterol cao. Bạn nên đạp xe, đi bộ nhanh, bơi lội bởi vì vận động thể chất còn giúp cải thiện cho sức khỏe về tim mạch.

Người bị cholesterol cao không nên uống rượu và hút thuốc. Bởi vì đó đều là những sản phẩm gây hại cho sức khỏe về tim mạch, gan, thận và làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư. Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng thuốc hạ mỡ máu để cải thiện tình trạng sức khỏe.