(Ảnh minh họa)
Thuốc kháng sinh rất quan trọng trong nền y học kể từ khi được khám phá ra, và được sử dụng để điều trị rất nhiều căn bệnh truyền nhiễm, cũng như giữ được sự an toàn trong phẫu thuật đến hóa trị,... Không có thuốc kháng sinh, ngay cả các thủ thuật về y tế thông thường nhất cũng có thể gây ra nhiễm trùng và đe dọa tính mạng của bệnh nhân.

Nhưng càng ngày, tác dụng của thuốc kháng sinh này càng bị giảm dần và chúng ta có nguy cơ sẽ mất nó. Thuốc kháng sinh là hóa chất ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn, nhưng thật không may, một số vi khuẩn đã từng bước tạo ra khả năng đề kháng lại tất cả các loại kháng sinh hiện có. Bên cạnh đó, ngày càng ít chất kháng sinh mới được nghiên cứu và tìm thấy hơn. Vậy thì làm sao để vượt qua tình huống khó khăn này, con người có thể chống lại vi khuẩn đề kháng thuốc bằng cách nào?



Lịch sử của thuốc kháng sinh
Thuốc kháng sinh đầu tiên được sử dụng rộng rãi là Penicillin được phát hiện vào năm 1928 bởi ông Alexander Fleming. Trong bài phát biểu đăng quang nhận giải Nobel năm 1945 ông Fleming cảnh cáo rằng, vi khuẩn có khả năng biến hóa để chống lại thuốc kháng sinh. Ông ấy đã nói đúng: vào những thập niên 1940 và 1950, vi khuẩn đề kháng thuốc đã thấy xuất hiện.

Từ đó đến những năm 1980, các công ty dược phẩm phải chạy đua để có được loại thuốc hiệu quả bằng cách khám phá ra rất nhiều loại kháng sinh khác nhau và đó là một dự án rất thành công với lợi nhuận rất cao. Theo thời gian, mọi thứ dần dần chậm lại, những loại thuốc kháng sinh được phát hiện gần đây chỉ có hiệu quả đối với một số các loại bệnh nhiễm trùng nhất định, so với hiệu quả rộng lớn của các chất kháng sinh trước đây. Điều này không phải do thuốc kháng sinh yếu đi mà do vi khuẩn đã biến hóa và mạnh hơn rất nhiều.



Bên cạnh đó, các công ty bắt đầu sản xuất thêm nhiều loại thuốc trị bệnh dài hạn như thuốc huyết áp, thuốc chống trầm cảm lo âu,... Bởi vì chúng được sử dụng dài hạn nên sẽ đem lại lợi nhuận tốt và nhiều hơn. Vào giữa những năm 1980, không có nhóm kháng sinh mới nào được nghiên cứu sản xuất nhưng các vi khuẩn vẫn tiếp tục biến hóa và đề kháng nhiều loại thuốc hơn, bên cạnh đó chúng còn có khả năng chia sẻ thông tin di truyền giữa các loài với nhau.

Hiện nay vi khuẩn đề kháng nhiều loại kháng sinh đã trở nên phổ biến rộng rãi nhiều hơn. Một số vi khuẩn trở thành loại siêu kháng thuốc với khả năng chống lại tất cả các loại thuốc kháng sinh hiện tại. Vậy chúng ta làm gì để có thể đối mặt với chúng?

Con người đối phó với vi khuẩn kháng thuốc bằng cách nào?
Sử dụng thuốc kháng sinh hợp lý
Trước mắt, chúng ta cần sử dụng các loại thuốc kháng sinh hiện có một cách hợp lý và phát minh thêm những loại thuốc kháng sinh mới để chống lại các vi khuẩn đề kháng thuốc.

Nông nghiệp là ngành tiêu thụ thuốc kháng sinh lớn nhất và cũng vô tội vạ nhất. Dùng nhiều chất kháng sinh làm tăng khả năng tiếp xúc do đó vi khuẩn ở vật nuôi có cơ hội tạo ra sức đề kháng. Nhiều vi khuẩn phổ biến ở động vật như Salmonella nay có khả năng lây nhiễm sang người, và khi đó chúng sẽ lây nhiễm trong cộng đồng rất nhanh.



Phát triển kháng sinh tự nhiên

Trong cuộc tìm kiếm các chất kháng sinh mới, các nhà nghiên cứu đã phát hiện nhiều hợp chất đáng mong đợi từ trong môi trường thiên nhiên. Các sinh vật sống như vi khuẩn và nấm qua quá trình thích nghi đã tổng hợp các hợp chất kháng sinh để sinh tồn trước một số vi khuẩn khác.

Giải pháp lớp phủ kháng sinh
Chúng ta có thể phủ bên ngoài kháng sinh một số hóa chất có tác dụng phá hủy hay làm bất hoạt gene đề kháng thuốc của vi khuẩn, từ đó làm mất đi khả năng chống lại thuốc và các kháng sinh có thể hoàn thành nhiệm vụ của nó để tiêu diệt các vi khuẩn độc hại cho cơ thể.

Liệu pháp Phage: thể thực khuẩn
Đây là phương pháp dùng loại virus vô hại với con người để tấn công các vi khuẩn. Một phương pháp mới đầy hứa hẹn để chống lại nhiễm trùng và có thể sản xuất thành vắc-xin cho nhiều loại căn bệnh khác nhau.


Thách thức lớn nhất mà tất cả các phương pháp này là phải đối mặt là vấn đề tài chính. Thuốc kháng sinh hiện nay không mang lại đủ lợi nhuận để các công ty dược phẩm lớn để chế tạo ra. Trong khi đó, các công ty nhỏ hơn đã sản xuất thành công các phương pháp sử dụng kháng sinh mới nhưng lại không đủ kinh phí cần thiết. Chỉ khi các chính phủ tìm cách kích thích sự nghiên cứu loại kháng sinh mới, với sự đầu tư đầy đủ vào việc sản xuất thuốc kháng sinh mới và giám sát việc sử dụng thuốc hiện tại, chúng ta vẫn có thể đánh bại các vi khuẩn đề kháng thuốc.

Nguồn: TED-Ed